عقلانیت اکولوژیک، بنیان فکری در میراث آبی برای توسعه و هم تکاملی نظام‌های پیوسته انسان - آب

نظام‌های ساختاری، عملکردی و مدیریتی پایدار و یکپارچه منابع آبی با تاکید بر درک پویایی، تعامل و هم تکاملی نظام‌های پیوسته انسان-آب، مفاهیمی نظیر هیدرولوژی محیط‌زیستی، هیدرولوژی اجتماعی، جامعه‌شناسی آب و... را خلق کرده‌اند. سیر تکاملی علم هیدرولوژی مبتنی بر تئوری سیستم‌های اجتماعی-اکولوژیک با چالش‌های متنوع از جمله حلقه مفقوده سرمایه اجتماعی، مدیریت محلی و بازآفرینی عقلانیت اکولوژیک حاکم بر نظام‌ منابع مشترک روبرو است که ضرورت شناخت تعامل معنایی و هم‌تکاملی عقلانیت اکولوژیک و هیدرولوژی اجتماعی را ایجاب می‌کند. پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی با هدف تدوین چارچوب مفهومی بسط سیر تکاملی هیدرولوژی اجتماعی مبتنی بر بنیان‌ فکری عقلانیت اکولوژیک حاکم بر میراث آبی کهن است. تحلیل وجوه اشتراک و افتراق عقلانیت اکولوژیک و هیدرولوژی اجتماعی و مسیرهای مطالعاتی آنها مبتنی بر تحلیل مقایسه‎ای انجام شد. نتایج بر تحقق بینش جدید در پرتو عقلانیت اکولوژیک تاکید دارد که ضمن پیوند رویکردهای رویه‌ای و محتوایی، چارچوبی را برای هم تکاملی نظام‎های پیوسته، همراه با پتانسیل درک کامل پیچیدگی‎ها، ارتباطات و بازخوردها، تبدیل تناقظات به تعاملات، تحلیل وقایع گذشته، تقویت مشارکت گروه‌های ذی‎نفع و ذی‎نفوذ، پیش‌بینی پیامدهای درازمدت تصمیمات امروز فراهم آورد و فرایندهای سیاست‌گذاری، تصمیم‌سازی و تدوین راهبردهای مدیریتی کارآمد در مقیاس‌های متنوع محلی، ملی، منطقه‌ای را تسهیل نماید.

ecological wisdom, an intellectual foundation in hydraulic heritage for the development and co-evolution of coupled human-water systems

sustainable-integrated structural, functional, and management systems of water resources with emphasis on understanding the dynamics and co-evolution of coupled human-water systems have created concepts such as environmental hydrology, social hydrology, water sociology, etc. the evolution of the science of hydrology based on the theory of socio-ecological systems faces various challenges, including missing ring of social capital, local management, and regeneration of ecological wisdom governing the common resource, which requires the recognition of the semantic interaction and co-evolution of ecological wisdom and social hydrology. the current descriptive-analytical research formulates a conceptual framework for the development of social hydrology based on ecological wisdom intellectual foundation governing the ancient hydraulic heritage. the analysis of commonalities and differences in ecological wisdom, social hydrology, and their study paths based on comparative analysis emphasizes the realization of new insight in light of ecological wisdom, which, while linking procedural and conceptual approaches, provides a framework for the coupled systems co-evolution, with the potential to fully understand complexities, connections, and feedbacks, transform conflicts into interactions, analyze past events, strengthen the participation of stakeholders, predict long-term consequences of today’s decisions, and facilitate the policymaking, decision-making processes, and formulation of efficient management strategies at various local, national, and regional scales.