تجزیه و تحلیل دانش بومی برداشت‌های چوبی در جنگل‌های زاگرس به‌منظور استفاده در اکوسیستم‌های باغی

برداشت های سنتی از چوب ازجمله به منظور تهیه زغال، به طورمعمول و از زمان های گذشته در پهنه وسیع جنگل های بلوط زاگرس وجود داشته و در حال حاضر دانش فنی آن در دست جنگل نشینان قرار دارد و ازجمله دانش های بومی کشور است که در غرب کشور تکامل یافته و بنابراین ثبت این دانش بومی و تحلیل و به کارگیری آن در اکوسیستم های باغی ضرورت دارد. این مطالعه در استان چهارمحال و بختیاری و با روش گلوله برفی و مصاحبه با افراد سرشناس و نخبگان محلی و مشاهدات عینی انجام شد. به این منظور، مجموعاً 50 مصاحبه انجام و اطلاعات دریافتی با نوشتن نقطه نظرات و ضبط صوت و تصویر مستند شد. سپس با روش های تحلیل محتوی به تجزیه وتحلیل داده ها پرداخته شد. بر اساس نتایج پژوهش، مراحل تهیه زغال به شکل سنتی شامل حفر کوره زغال ذوزنقه ای شکل، قطعه بندی چوب درختان و مرتب ساختن آن ها در کوره، نصب دودکش در دهانه ورودی و خروجی، پوشاندن سطح چوب ها به وسیله برگ خشک شده، پوشاندن عایق برگ با خاک، روشن کردن کوره زغال گیری به وسیله آتش و مسدود کردن دهانه آن، تبدیل چوب ها به زغال در مدت زمان مشخص، سرد شدن کوره زغالگیری و تخلیه و بارگیری میشود. با توجه به نبود منبعی مدون و به روز از روش زغال گیری سنتی در منابع موجود، پژوهش حاضر از نظر توجه به این دانش بومی پیشگام بوده و نتایج آن علاوه بر ثبت دانش محلی تهیه زغال، بر کاربرد آن صرفاً در استفاده از ضایعات چوب درختان خشکیده، بادافتاده و یا هرس شده به ویژه در اکوسیستم های باغی تاکید دارد. از طرفی باید توجه داشت که این دانش بومی مورد سوءاستفاده سوداگران جنگل قرار نگیرد و عمل زغال گیری در مناطق بکر و حفاظت شده جنگلی، با قطع درختان سالم و ارزشمند بلوط غرب اتفاق نیفتد.

Analysis of Traditional Harvests of Wood with Local Communities to Utilize their Indigenous Knowledge in Horticultural Ecosystems

For this purpose, a total of 50 interviews were conducted and the information received was documented by writing commentary points and recording audio and video .Then, data analysis was performed using content analysis methods. According to the results of the research, the traditional charcoal extraction steps include digging a trapezoidal charcoal kiln, cutting wood into trees and arranging them in the kiln, installing a chimney at the inlet and outlet, covering the wood surface with Dried leaves, covering the leaf insulation with soil, lighting the charcoal furnace by fire and closing its opening, turning the wood into charcoal in a certain time, cooling the charcoal furnace and unloading and loading. Due to the lack of a wellcodified and uptodate source of traditional charcoal method in the available sources, the present study is a pioneer in terms of paying attention to this indigenous knowledge and its results, in addition to recording local knowledge of charcoal production, used it in teaching the method of application of wood waste from dried, blown or pruned trees, especially emphasized in garden ecosystems.