مطالعه‌ی تطبیقی نحوه‌ی ساخت و اجرای هنر سیاه‌قلم ارامنه‌ی تبریز و مینای سیاه صابئین مندایی اهواز

سیاه‌قلم، شیوه‌ای تزئینی و آلیاژی از فلزات نقره، مس، سرب و گوگرد است و برای مشخص کردن نقوش در حکاکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در تبریز و اهواز با اختلافاتی جزئی در ترکیبات ساخته و اجرا می‌شود. ابتدا فلز پایه شکل داده می‌شود و درنهایت روی اثر گرد سیاه‌قلم پاشیده و حرارت داده می‌شود تا تثبیت گردد. روبه فراموشی نهادن این هنر در بین ارامنه و صابئین مندایی و وجوه اشتراک و افتراق در شیوه‌ی ساخت و اجرای آن اهمیت موضوع پژوهش است و همین امر ضرورت انجام پژوهش را ایجاد کرده است. بنابراین شناخت ترکیبات و نحوه‌ی ساخت آلیاژ سیاه‌قلم ارامنه تبریز و صابئین مندایی اهواز و شناسایی وجوه اشتراک و افتراق فنی آلیاژ و نحوه‌ی ساخت آن در بین دو قوم هدف اصلی پژوهش است. در این راستا اطلاعات کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی با رویکردی توصیفی تحلیلی و تطبیقی بررسی شده و پژوهش به تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی سیاه‌قلم دو منطقه پرداخته است و نتایج نشان می‌دهد ترکیبات سیاه‌قلم در بین ارامنه‌ و صابئین مندایی با جزئیاتی اندک انجام می‌شود و سیاه‌قلم ارامنه شامل ترکیب نقره، مس، سرب و گوگرد است و در بین صابئین مندایی ترکیب سرب‌دار و بدون سرب هر دو رایج بوده است.

A Comparative Study of the Making of Niello alloy in the Tabriz Armenian and the Ahwaz Mandaean metalwork

Niello is a decorative technique on the engraving surface of silver and gold metal and that usually use to create contrast and look good of engraving motifs on metal surface. Today, Tabriz Armenian and the Ahwaz Mandaean craftsmen inherit this art that has been forgotten. This art is known between the two nations under different titles. The importance of the stated issue has made the necessity of doing the present study. Therefore, identifying the Combinations and the structure of the Tabriz Armenian Niello alloy and the black enamel of Ahwaz Mandaean and identifying the technical Similarities and differences between the alloys and how two native tribe are made this, has been considered as the main purpose of study. In this way library, documentary, and field data are analyzed and evaluated with descriptiveanalyticalcomparative approach and the results of the study show that the combination of the Tabriz Armenian Niello alloy and the black enamel of Ahwaz Mandaean is done with little detail and Armenian Niello include of silver, copper, lead, and sulfur while the lead Combination and leadfree (No lead) Combination are common among the Ahwaz Mandaean craftsmen.