واکاوی نمادها در ساختار تصویری قالیچه‌های نذری جیرفت

قالیچه‌های نذری در واقع نوعی قالیچه‌های‌ تصویری به ابعاد تقریبی 25در20 سانتیمتر هستند که در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، روی مَقرب(سکوی وسط قدمگاه) گذاشته و یا گاهی اوقات بر دیواره قدمگاه آویزان می‌شوند، این قالیچه‌ها به عنوان عنصر آئینی، تزئینی و با هدف سپاسگزاری از برآورده شدن حاجات در اغلب قدمگاه‌های جنوب کرمان به ویژه حوزه جیرفت مشاهده می‌شوند که از نظر شیوه بافت، طرح و رنگ و نشانه‌های نمادین بکار رفته در آنها وجه اشتراک زیادی نسبت به هم دارند. هدف اصلی این مقاله واکاوی نمادهای گیاهی، جانوری، انسانی و هندسی در ساختار تصویری قالیچه‌های نذری است. سوال اصلی پژوهش پیش رو این است که؛ ساختار تصویری و ترکیب‌بندی نقوش قالیچه‌های نذری چگونه و با توجه به فرهنگ عامه، معناهای نمادین آنها چیست؟ ساختار تصویری و ترکیب‌بندی قالیچه‌های نذری از دو قسمت حاشیه و متن تشکیل شده است، متن قالیچه‌ها از نظر ساختار و فرم به صورت تصویری، نوشتاری یا تلفیقی بافته شده‌اند. شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه میدانی با بهره‌گیری از منابع باستانشناسی، اسناد تاریخی، جمع‌آوری نمونه‌های تصویری و مصاحبه شفاهی با روستائیان و عشایر منطقه جیرفت صورت گرفته و روش پژوهش تحلیلی تطبیقی با رویکرد معناشناسی است. از آنجا که مسئله نذر یک امر قلبی و شخصی است بنابراین اهداف بافندگان به نظر می‌رسد با توجه به تصاویر پیامبران و درخواست‌هایی که به صورت طلب حاجت و خوشبختی روی متن قالیچه‌ها بافته شده کارکرد آئینی و مذهبی ویژه‌ای داشته و بیانگر آرزوها و اعمال مردم این منطقه نسبت به مسئله نذر است. نذر و اعتقاد به عملکرد آن در باورهای دینی و مذهبی مردم جیرفت از یک سو و ترویج فرهنگ تشیع از سوی دیگر زمینه‌های اصلی بافت قالیچه‌های نذری است.

Examining symbols in the visual structure of Jiroft’s oblation rugs

Votive rugs are in fact a kind of small pictorial rugs with an approximate size of 25 x 20 cm that are placed in various designs and colors in the middle of the platform or sometimes hung on the wall of Ghadamgah (Foothold of saints and holy people in past). These rugs are as a decorative and religious element in most of the south Qadamgah of Kerman, especially in Jiroft that share similarities from the point of view of the texture, pattern, and symbolic signs.s, and geometric symbols in the visual structure of the Votive rugs, and main question in this research is, how is the visual structure and composition of the painting of the Votive rugs and what is symbolic meanings based on popular culture? The visual structure and composition of the rug consists of two parts, the margin and the text. The textures of the rugs are wiew in structure, form, image, text or composition. The method of collecting information in this field research is using archaeological resources, historical documents, collecting visual samples and oral interviews with villagers and tribesmen in Jiroft region and the analytical comparative research method is a semantic approach. Since the issue of Votive is a personal and spiritual matter,. the goals of the weavers identified, but based on the images and the name of the prophets, it seems to be requests for prayer and happiness on the text of the weaving rugs that these works have a certain religious and ceremonial function,