سامانه‌های بومی و سنتی استحصال آب باران در بلوچستان ایران

سیستان‌وبلوچستان از مناطق خشک و کم‌آب جنوب شرق ایران است که از قدمت چندین هزارساله برخوردار می‌باشد. ساکنان این منطقه از دیرباز با روش‌های ساده، سیلاب‌ها را مهار و استفاده کرده‌اند. ازاین‌رو صاحب‌تجربه و دانش بومی ارزشمندی هستند. آنها در همه مناطق اعم از کوهپایه‌ها ، دامنه‌ها، عرض دره‌ها و دشت‌ها با ایجاد سامانه‌های ساده خاکی و سنگی، سیلاب را مهار و با ایجاد زمین کشاورزی و کشت سیلابی، به نخلستان و کشتزار تبدیل کرده‌اند. این سامانه ها متنوع بوده که برخی متروک و عمده آنها موجود و همزمان با بارندگی فعال می شوند. این مقاله با هدف شناخت نظام‌مند سامانه‌های فعال به بیان دو نمونه از آنها بنام‌ خوشاب و دَربَند پرداخته است. سامانه خوشاب در حاشیۀ رودخانه‌ها، دشت‌های دامنه‌ای و میان تپه‌ماهورها احداث و اجزاء مهم آن شامل: دیوارۀ سنگی  یا خاکی، نهرسیلاب‌رسان... و زمین کشاورزی است که همگی با دست و دانش بومی مردم  ساخته‌ و تا دو و نیم هکتار وسعت دارند. سامانه دربند خاص دره‌های کوهستانی  با هدف انباشت خاک و ایجاد نخلستان دیم بوده و شامل زمین نخلستان و بند سنگی است  که تا نیم هکتار وسعت دارند. این سامانه‌ها علاوه بر تامین بخشی از معاش روستاییان و عشایر، نقش مهمی در کنترل سیلاب، نگهداشت رسوب، توسعۀ منابع آب و ماندگاری ساکنین ، خاصه عشایر مناطق کوهستانی بلوچستان، دارند. این نوشتار، بخشی از تحقیقی است  که با هدف شناسایی و ارزیابی روش‌های مختلف سنتی بهره‌برداری از سیلاب در بلوچستان با استفاده از روش‌های میدانی حاصل‌ شده است.

Native and Traditional Rainwater Harvesting Systems in Balochistan of Iran

The residents of the Balochistan region have been using and controlling rain and flood water from remote distances with simple methods, and thusthey have valuable indigenous experience and knowledge. They control the flood in all parts of the mountains of the bases, slopes, hills, and valleys by creating simple earth, rocky and rocky systems, and by creating agricultural land and flood crops for the construction of palm trees, and they provide plots of land and provide a part of their livelihoods. These methods have different types, some of which are abandoned, and some exist and act during rainfall. Considering the importance of this issue, the present researchers look at two examples of them, called Khosab and Darband , with the aim of systematically recognizing these active systems. The Khoshab system is located on the margin of rivers, plains and hills, and its components are: stone or earth wall, foam, nonserver, flood gate, overflow, drainage and farmland, all of which are built with the indigenous knowledge of the people.