دوراهی کنش تفاهمی و عقلانیت راهبردی در حکمرانی منابع آب: مطالعه کیفی فرایندهای ارتباطی ذی‌نفعان آب دشت رفسنجان

دولت در پنجاه سال اخیر در مدیریت منابع آب زیرزمینی موفقیتی به دست نیاورده است. در نتیجه گروهی پاسخ را در خصوصی‌سازی منابع مشترک و گروهی در مدیریت مشارکتی جست و جو می‌کنند. پژوهش حاضر در پی مقایسه نگرش ارتباطی گروه‌های ذی‌نفع نسبت به حکمرانی منابع آب زیرزمینی در دشت رفسنجان است. در این پژوهش ازروش نظریه زمینه‌ای استفاده شده است. شرکت کنندگان با روش نمونه گیری هدفمند و با معیار اشباع نظری انتخاب شدند. در این پژوهش 115نفر از ذی‌نفعان در 10 گروه‌ کوچک بین 10تا15 نفر اطلاعاتشان از طریق بحث گروه متمرکز جمع آوری شد. دو مدل متفاوت در میان ذی‌نفعان قابل تحلیل است. گروه‌های علاقه‌مند به کنش تفاهمی فقدان نهادهای مدنی در تنظیم قانون آب، سیاست‌های اشتغال‌زای آب محور را علت این وضعیت و استراتژی برون‌رفت را مشارکت، پاسخگویی و رعایت انصاف معرفی می‌کنند. در مقابل کنش دوم، علت را یارانه انرژی، ناآگاهی فنی کشاورزان و ابهام قوانین آب می‌داند و استراتژی پیشنهادی آنان بازار آب و آموزش ترویجی است. این دو کنش برخواسته از دو بینش تفاهمی مشارکت جویانه و عقلانیت راهبردی است که در عمل رابطه متفاوتی با مدیریت منابع آب زیرزمینی و پایداری آن برقرار می‌کنند.

The Dilemma of Communicative Action and Rational Strategy in Water Governance; Qualitative Research of the Communicative Process of Water Stakeholders in Rafsenjan Plain

The government has not succeeded in governing the common pool resources. As a result, some groups are searching for their answers in privatization management and others believe in participatory management. This research compares the communicative approaches of stakeholders regarding the groundwater sustainability in Rafsenjan plain. The research methodology was grounded theory (GT). Participants were chosen through snowball sampling and theoretical saturation to maximize variation sampling. Focus group discussions were conductedamong a total of 115 people in ten stakeholders’ groups. Each subgroup consisted of 10 to 15 members. The researchers learned about two different approaches among water stakeholders. Those groups being interested in communicative action have seen the reasons for the water instability as lack of civil society in water law regulation , waterbased employment policies . They insisted on strategies like participation , fairness and accountability for a way out. In contrast, the other group found the reasons for the water instability in energy subsidy , farmers’ lack of technical awareness and vague water rules and their proposal is the water’s market and extension . These two different approaches derive from two different perceptions’ participatory and rational strategy . As a result,they had a different attitude toward groundwater management and sustainability