واکاوی دانش بومی پیرامون گیاه گَنَبو(آنغوزه‌) در مراتع زاگرسی(مطالعه موردی: تنگسرخ، استان کهگیلویه و بویراحمد)

به منظور بررسی دانش بومی گَنَبو(آنغوزه) از گونه‌های مهم دارویی_صنعتی مراتع، که از قدیم‌الایام تاکنون مورد استفاده مردم محلی قرار می‌گیرد، این تحقیق در منطقه تنگ‌سرخ که بیشترین تعداد بهره‌بردار و بیشترین سطح رویشگاه گَنَبو در استان کهگیلویه و بویراحمد را دارد انجام گرفت. روش اصلی تحقیق مبتنی بر بررسی دانش‌بومی جوامع محلی به شیوه پژوهش مشارکتی است. ‌از روش‌های تحقیقات کیفی از جمله مشاهده مستقیم، مصاحبه‌های آزاد، مصاحبه‌های عمیق فردی و گروهی و مشارکت منظم در فعالیت‌ مردم محلی استفاده شد. در مصاحبه‌ها، پرسش‌ها جهت بررسی اتنواکولوژی، اتنوفارماکولوژی، اگرونومی و سایر مسایل در زمینه اتنوبوتانی گَنَبو صورت گرفت. بر اساس دانش بومی اندام‌های مختلف گیاه گَنَبو دارای استفاده‌های دارویی، صنعتی و خوراکی است. بیشترین کاربرد و استفاده گَنَبو مربوط به شیره تولیدی آن است. جوامع محلی معتقدند گَنَبو گیاهی مقاوم به سرما است و در مناطق مرتفع و زمین‌های شیبدار حضور بیشتری دارد. در انواع خاک‌ها و دامنه‌ها قابلیت رویش دارد، ولی در دامنه‌های آفتاب‌گیر و خاک‌های شنی، نرم و قرمز رنگ، شیره بیشتری تولید می‌کند. بهترین شیوه کاشت گیاه را بذرپاشی پاییزه می‌دانند. بر اساس دانش بومی سن گَنَبو جهت بهره‌برداری باید بالای 7 سال باشد تا بتوان شیره مناسبی بدست آورد. همچنین نتایج نشان داد بهره‌برداری گَنَبو از قدیم‌الایام از راه‌های تامین معیشت جوامع محلی است. به طور کلی مشاهده شد دانش بومی از شناخت کافی پیرامون خواص دارویی، زمان رویش، زمان برداشت، اندام قابل استفاده، شرایط مناسب کاشت، داشت و برداشت از گَنَبو و همچنین یافتن مناطقی که پتانسیل رویش و تولید حداکثر محصول این گیاه را به طور گسترده دارند، برخوردار است.

Analysis of Indigenous Knowledge on Ganaboo plant (Ferula assa foetida L.) in the rangelands of Zagros (Case Study: TangSorkh, Kohgiluyeh and Boyerahmad Province)

In order to study Indigenous knowledge of Ganaboo plant (Medicinal and industrial of rangeland important species), which has been used from past years by local people, this research was done in TangSorkh area which have the maximum of stakeholder and the highest area of Ganaboo habitat in Kohgiluyeh and Boyerahmad. The main research method is Indigenous knowledge considering of local communities based on participatory research methods. In this study, Qualitative research methods including direct observation, interviews free, indepth individual and group interviews and regular participation in local people's practices were used. In interviews, questions were proposed to assess Ethnoecology, Ethnopharmacology, agronomy and other issues about Ethnobotany of Ganaboo. Based on Indigenous knowledge, Ganaboo plants have Medicinal, industrial and edible uses. Most of the uses relevant to the Oleogumresin production. Local communities believe Ganaboo resistant to the cold and more presence in the uplands and steep lands. It grows in all soil types and every hillside. But in the hillside Toward the sun and on the sandy, soft and red soils, produce more Oleogumresin. The best way to plantng is seeding in autumn. Based on the Indigenous knowledge, age of Ganaboo should be above 7 years to obtain a good Oleogumresin. The results showed Ganaboo utilization from the past known as the livelihoods ways for local communities. Overall received Indigenous Knowledge Was aware from medicinal properties, growing time, harvest time, usable organs, conditions for planting and harvesting and also find areas with the maximum Potential of growth and production of Ganaboo.