تاثیر آموزش مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر تداوم رفتارهای محافظت‏کننده در مواجهه با آلودگی با گرد و غبار در آموزگاران (تاثیر آموزش بر تداوم رفتارهای محافظت کننده)

زمینه و هدف: ذرات گرد و غبار از مهمترین آلاینده های هواست که سبب به مخاطره افتادن سلامتی افراد می گردد. از آنجایی که تغییر رفتار، پایه و اساس پیشگیری از خطرات مرتبط با سلامت است، یکی از الگوهای قابل استفاده در سطح فردی برای تغییر رفتار، الگوی اعتقاد بهداشتی می باشد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر تداوم رفتارهای محافظت کننده در مواجهه با پدیده گرد و غبار در آموزگاران شهر اهواز اجرا شد.روش کار: در این مطالعه نیمه تجربی 200 آموزگار شهر اهواز در سال 1392به طور تصادفی به دو گروه آزمون و شاهد، هر کدام 100 نفر تقسیم شدند. پرسشنامه محقق ساخته در چهار بخش سنجش عوامل دموگرافیکی، سوالات آگاهی، سنجش سازه های الگوی اعتقاد بهداشتی و سنجش رفتارهای محافظت کننده در مقابل پدیده گرد و غبار طراحی شد. قبل از انجام مداخله آموزشی، پرسشنامه توسط دو گروه تکمیل شد. بر اساس نتایج پیش آزمون، برنامه آموزشی طراحی شد و سپس گروه آزمون مداخله آموزشی را طی 4 جلسه 90 دقیقه ای به صورت سخنرانی و پرسش و پاسخ دریافت کردند؛ بلافاصله و دو ماه بعد از انجام مداخله، داده ها مجدداً گردآوری و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و تحلیلی در spss16 استفاده و سطح معنی داری 05/0>p در نظر گرفته شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که آگاهی (001/0p)، میانگین اجزای الگوی اعتقاد بهداشتی مشتمل بر حساسیت (001/0>p)، شدت (001/0>p)، منافع (001/0>p)، موانع (002/0>p)، خودکارآمدی (001/0>p)، راهنمای عمل (007/0>p) و رفتار (001/0>p) بلافاصله و دو ماه بعد از آموزش در گروه آزمون نسبت به گروه شاهد افزایش معناداری داشت.نتیجه گیری: طراحی و اجرای برنامه آموزشی مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی می تواند در ارتقاء و تداوم رفتارهای محافظت کننده در مواجهه با ذرات گرد و غبار در آموزگاران موثر باشد.

The Effect of Education Based on Health Belief Model on Maintenance of Protective Behaviors in Teachers Exposed to Dust Air Pollution

Background objectives:Dust or particulate matters (PM) is one of the most important air pollutants that are considered as a risk factor for health. Change of behaviors is crucial in prevention of health related risk factors. One of the models for behavior change in individual level is Health Belief Model (HBM). The aim of this study was to investigate the effect of education based on health belief model on the maintenance of protective behaviors in exposure to dust air pollution. Methods:Through a semiexperimental study design, 200 teachers were randomly assigned into intervention and control groups (n=100, in each group) in Ahvaz, 2013. A researchermade questionnaire consisting of four parts of demographic characteristics, knowledge, and health belief model rsquo;s constructs and protective behaviors in exposure to dust pollution was used for data gathering. The questionnaire was completed by both groups before intervention. The educational program was designed based on the results of pretest and then the intervention group received the education for 4, 90 minutes sessions with lecture and discussion. The data were collected immediately and two months after the intervention and were analyzed with SPSS16, by descriptive and analytical statistics. Pvalues less than 0.05 were considered significant.Results:The findings showed that knowledge (p<0.001) and the mean scores of health belief model constructs including perceived susceptibility (p<0.001), perceived severity (p<0.001), perceived benefits (p<0.001), perceived barriers (p<0.002), perceived selfefficacy (p<0.001), cue to action (p<0.007) and behavior (p<0.001) significantly increased in the case group compared to control group immediately and two months after the intervention.Conclusion: Planning and implementation of educational program based on Health Belief Model can be effective in promoting and maintenance of protective behaviors of teachers exposed to dust particles.