مقایسه اثربخشی دو روش درمانی «شناختی رفتاری» و «مبتنی بر پذیرش و تعهد» بر طرحواره جنسی زنان یائسه

زمینه و هدف: طرحواره‫ های جنسی، باورهای مرکزی ابعاد جنسی فرد است که در عملکرد جنسی و غیرجنسی تاثیر می گذارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی دو روش درمان شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر طرحواره جنسی زنان یائسه انجام شد. روش کار: این مطالعه از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون پیگیری و با گروه کنترل بود که در سال 99-1398 انجام شد. از بین زنان یائسه ای که جهت دریافت خدمات به مراکز بهداشتی درمانی شهر زنجان مراجعه نموده بودند، تعداد 45 نفر که در آزمون «شاخص عملکرد جنسی زنان» نمره عملکرد جنسی کمتر از 28 (از 36 نمره) کسب کرده بودند، به صورت هدفمند انتخاب و با روش تخصیص تصادفی به سه گروه 15 نفری تقسیم شدند (2 گروه مداخله و یک گروه کنترل). در گروه اول، درمان شناختی رفتاری (cbt) و در گروه دوم، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (act)، هر کدام به مدت 8 جلسه 2 ساعته اجرا شد. داده ها با «مقیاس خود طرحواره جنسی زنان» که دارای 50 صفت با مقیاس لیکرت 7 درجه ای بود در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری از گروه های مداخله و کنترل جمع آوری گردید. داده های حاصل از اجرای پژوهش از طریق تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار spss-24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که درمان شناختی رفتاری موجب بهبود طرحواره جنسی زنان یائسه شده (p=0/021, f=4/355) در صورتی که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، تاثیر معنی داری بر طرحواره جنسی آنها نداشته است (p=0/633, f=0/232). در مقایسه تاثیرات دو گروه مداخله بر طرحواره جنسی (p=0/368, f=0/226)، تفاوت معنی داری از نظر آماری مشاهده نشد.نتیجه گیری: براساس یافته ها، درمان شناختی رفتاری باعث بهبود طرحواره های جنسی در زنان یائسه می شود. لذا، پیشنهاد می شود از این روش درمانی برای بهبود طرحواره های جنسی زنان یائسه در مراکز بهداشتی درمانی استفاده شود.

comparing the effectiveness of two therapeutic methods cognitive-behavioral and based on acceptance and commitment on the sexual schema of postmenopausal women

background & aim: sexual schemas are the central beliefs of a person’s sexual dimensions that affect sexual and nonsexual performance. the present study was conducted with the aim of determining the effectiveness of two methods of cognitive behavioral therapy and therapy based on acceptance and commitment on the sexual schema of postmenopausal women.methods: this was a semiexperimental study with a pretest, posttest and follow up design with control group, which was conducted in 20192020. among the menopausal women who visited health centers in zanjan to receive services, 45 people who scored less than 28 (out of 36) in the women’s sexual performance index test were purposefully selected and they were divided into three groups of 15 people by random allocation method (2 intervention groups and one control group). in the first group, cognitive behavioral therapy (cbt) and in the second group, acceptance and commitmentbased therapy (act), were implemented for 8 sessions of 2 hours each. the data was collected from the intervention and control groups in the pretest, posttest and followup stages with the female sexual selfschema scale which had 50 traits with a 7point likert scale. the data obtained from the research was analyzed through analysis of variance with repeated measures and using spss24 software.results: the results showed that cognitive behavioral therapy improved the sexual schema of postmenopausal women (f=4.355, p=0.021), while acceptance and commitment therapy did not have a significant effect on their sexual schema (f=0.232, p=0.633). in comparing the effects of two intervention groups on sexual schema (f=0.226 and p=0.638), no statistically significant difference was observed.conclusion: based on the findings, cognitive behavioral therapy improves sexual schemas in postmenopausal women. therefore, it is suggested to use this treatment method to improve the sexual schemas of postmenopausal women in health care centers.