اثرات اقتصادی و اجتماعی توسعه کسب‌وکارهای فصلی در فرآیند بیابان‌زدایی مراتع شهرستان آق‌قلا (استان گلستان)

تغییرات اقلیم با کاهش میزان بارندگی و افزایش نوسانات دمایی موجب تبدیل مراتع به عرصه‌های بیابانی شده است. در سال‌های اخیر پروژه‌های مختلف بیابان‌زدایی در مراتع اجرا گردید که هر یک به نوبه خود اثراتی بر کسب‌وکارهای محلی بر جای گذاشته‌اند. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی توسعه کسب‌وکارهای فصلی در فرآیند بیابان‌زدایی در مراتع شهرستان آق‌قلا گلستان صورت گرفت. جمعیت مورد مطالعه در این تحقیق 122 بهره‌بردار بود که 92 نفر از آن‌ها بر اساس جدول کرجسی مورگان به‌عنوان نمونه به شیوۀ طبقه‌ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار سنجش تحقیق پرسشنامه محقق‌ساخت بود که روایی محتوایی پرسشنامه از طریق دریافت نظرات کارشناسان و اعضای هیات مدیره تعاونی مرتعداری بررسی شد. به منظور بررسی پایایی ابزار سنجش نیز ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که متوسط آن 851/0 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد، اثرات اقتصادی و اجتماعی توسعه کسب‌وکارهای فصلی در فرآیند بیابان‌زدایی در حد زیاد بود. یافته‌ها نشان داد، «نیروبخشی در مشارکت و همبستگی اجتماعی» و «تنوع‌بخشی به مشاغل»، به ترتیب بالاترین اثرگذاری اجتماعی و اقتصادی در کسب‌وکارهای فصلی ایجاد شده ناشی از اجرای پروژه‌های بیابان‌زدایی را در منطقه مورد مطالعه داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده، اشتغال‌زایی هدفمند از طریق معرفی مشاغل جایگزین دامداری و بهره‌گیری از پتانسیل نیروی انسانی موجود در منطقه به ویژه زنان می‌توان انگیزۀ حفاظت مشارکتی و میزان امید به زندگی را در آن‌ها افزایش داده و بر اساس شبکه سازی اجتماعی بین بهره‌برداران و تقویت سرمایه اجتماعی، سطح کسب‌وکارهای عملیات بیابان‌زدایی را توسعه داد.

the economic and social effects of seasonal business development in the process of desertification of rangelands in agh-qala county (golestan province)

climate change, characterized by reduced rainfall and increased temperature fluctuations, has led to the transformation of rangelands into desert areas. in recent years, various desertification projects have been implemented in these rangelands, each with multiple effects on local businesses. in this regard, this study aims to investigate the economic and social effects of developing seasonal businesses in the process of desertification of rangelands in agh qala county, golestan province. the study population consisted of 122 rangeland users, of which 92 were selected as the sample size based on the morgan's table using a stratified random sampling method. the research instrument was a researcher developed questionnaire, and the content validity of the questionnaire was examined through obtaining the opinions of experts and board members of the cooperative rangeland management. to assess the reliability of the measurement tool, cronbach's alpha coefficient was calculated, yielding an average of 0.851. the results of the study indicated that the economic and social effects of developing seasonal businesses in the process of desertification were high. the findings showed that empowerment in participation and social cohesion and diversification of livelihoods had the highest average rank, indicating the greatest social and economic impact of the seasonal businesses created through the implementation of desertification projects in the study area. based on the results obtained, targeted employment generation through the introduction of alternative livelihoods to livestock farming and utilizing the existing human potential in the region, especially for women, can increase their motivation for participatory conservation and their level of life satisfaction.