سازوکار تدوین راهبردهای روزآمد حکمرانی بر مبنای آموزه های اسلامی

امروزه دو بُعد ایرانی و اسلامی در تدوین راهبرد به یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم عرصه حکمرانی تبدیل شده است. هدف از این پژوهش، ارائه سازوکاری است که از طریق آن کارگزاران حاکمیت قادر باشند این دو بُعد را در تدوین سیاست‌های کلی حکمرانی اسلامی لحاظ کنند. پژوهش حاضر، یک پژوهش کاربردی و گردآوری داده‌ها به روش توصیفی تحلیلی انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش تحلیل محتوا و مضمون و با استفاده از نرم‌افزار maxqda انجام پذیرفت. در این پژوهش ابتدا ادبیات معاصر حکمرانی اسلامی و الگوی پیشرفت مورد بررسی قرار گرفت که حاصل تحلیل آنها پنج منظر اصول، مبانی، ماموریت، چالش‌ها و حکمرانی غیراسلامی بود. سپس آیات مرتبط قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفت که نتیجه تحلیل مضامین آنها شش دسته کلی با این عناوین بود: (1) حکمرانی متعالی، (2) حکمرانی غیرمتعالی، (3) الزامات حکمرانی متعالی، (4) چالش‌ها و مشکلات، (5) چشم‌انداز، وظایف و اهداف حکمرانی و (6) حدود، عدالت و کنترل. با قرار دادن مضامین به‌دست آمده در محور‌های عمودی و افقی، ماتریسی به دست آمد که به‌وسیله آن امکان لحاظ‌کردن همزمان دو بُعد اسلامی و ایرانی در تدوین راهبرد‌ها، میسر شد و به این ترتیب یک سازوکار اجرایی برای تدوین راهبردهای متناسب با الگو‌های اسلامی ایرانی مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت یک نمونه از فرآیند تدوین راهبرد با استفاده از این سازوکار انجام شد و بر اساس آیات مربوطه و نظرات اندیشمندان ایرانی این موضوع راهبردهای مشخصی به‌دست آمد.

modern strategy formulation mechanism based on islamic doctrine

today, iranian and islamic dimensions in strategy formulation became the keys in the governance. this study aims to provide a mechanism by which the governors are able to consider the two dimensions in islamic governance grand strategy formulation. the research was applied in terms of its purpose and the data analysis method was theme analysis using the maxqda software. in this study, first, the contemporary islamic governance literature was investigated that ends to five perspectives, namely, principals, basics, mission, problems and non islamic governance. then, the holy quran verses were investigated whose themes analysis end to six categories, namely, excellence governance, non excellence governance, the necessities of excellence governance, problems and issues, perspectives and objectives, and justice and control. putting the extracted themes in a two axes, we reached to a sort of matrix by which we can both consider the islamic perspective and the iranian perspective in strategy formulation concurrently. finally, using this mechanism, a sample of strategy formulation was done in which we reach to some strategies that correspond to themes and perspectives and both holy qoran verses as well as iranian scholars’’ ideas are considered in the process.