بررسی چگونگی ارتباط امام رضا (علیه السلام) با اصحاب در کوفه، بغداد و قم

کوفه، بغداد و قم از نقاط حساس شیعه‌نشین جهان اسلام بود. به سبب نقش سیاسی این سه شهر، امام رضا(ع) باید برنامه‌ای برای ارشاد و هدایت و تمدن‌سازی این مراکز مهم در نظر می‌گرفتند تا بتوانند کاروان بشریت را به سوی توحید و تداوم مدنیت اسلامی، رهنمون باشند. از طرفی فاصله محل استقرار امام با این مراکز زیاد است و امکان ارتباط حضوری امام وجود ندارد. با این فرضیه، پژوهش حاضر، در‌صدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که با توجه به استقرار امام رضا در مدینه و خراسان، چگونه ایشان با اصحاب خود در سایر نقاط جغرافیایی چون کوفه، بغداد و قم در ارتباط بوده‌اند؟ بر اساس یافته‌های این مقاله، امام با وجود همه تنگناها و فشارها و خشونت‌‌های اعمال شده از سوی حاکمان وقت، با گزینش شخصیت‌های برجسته این مراکز همچون صفوان بن‌یحیی، یونس بن‌عبدالرحمن، و محمد بن‌ابی‌‌‌‌‌‌عمیر تشکیلات منسجم و سری شکل داده که از آن با عنوان سازمان وکالت امام یاد می‌شود و از طریق این سازمان، شبکه ارتباطی گسترده‌ای را در درون هر یک از این مراکز ایجاد نموده که این شبکه‌های ارتباطی حتی در درون دربار و حکومت وقت نیز نفوذ داشته و کلیه جریانات جامعه را به نفع شیعیان جهت‌دهی می‌کند.