جریان‌شناسی رویکردهای حدیثی حوزه علمیّه قم از ابتدای بازتاسیس تاکنون

ورود به هر دانشی، مستلزم آگاهی لازم از رویکردها، دیدگاه‌ها و جریان‌های گوناگون و مطرح در آن دانش است. پس از گذشت صد سال از بازتاسیس حوزه علمیه قم، جریان‌های حدیثی بسیاری در عرصه‌های حجیت، علوم پیرامونی حدیث، تصحیح و تحقیق، اعتبار سنجی و مراکز حدیثی شیعه فعالیت دارند که هر کدام ناشی از نظرات کنش‌گران مطرح خود، تاثیرات عینی گوناگونی در صحنه اجتماع و گروه‌های حامی خود گذاشته‌اند. شناخت هر یک از این جریان‌های فعال، نیمه فعال و یا غیر فعال در حوزه علمیه قم در سده گذشته، به محققان عرصه حدیث کمک می‌کند تا با نگاهی روشن وارد این عرصه شده و نوشتارهای خود را سامان بخشند. این نوشتار با مروری گذرا به جریان‌های حدیثی در عرصه‌های ذکر شده، به این نتیجه رسیده است که ضمن اهمیت بسیار حدیث در جریان‌های مختلف حدیثی و فقهی در حوزه علمیه قم، رویکرد افراطی، اعتدالی و تفریطی به گزارش‌گر سنت اهل بیت: در این حوزه همانند حوزه‌های دیگر وجود داشته است. دستاورد اصلی این مقاله، تاثیرگذاری کم‌نظیر حوزه علمیه قم خصوصا پس از انقلاب اسلامی در رشد، تنوّع رویکردهای گوناگون حدیثی، ورود و تربیت پژوهشگران، تعداد بالای پژوهش‌ها با روش‌های مختلف و اثرگذاری و حضور حدیث در میان مردم است.