سبک‌ شناسی آوایی خطبه 34 نهج‌البلاغه

سبک‌ شناسی لایه‌ای، روشی برای مطالعه رفتار زبانی افراد است. تامّل در پنج لایه‌ «آوایی»، «لغوی»، «بلاغی»، «نحوی» و «ایدئولوژیک» در گفتار یا نوشتار، افکار، عقاید و احساسات درونی صاحب آن را نمایان می‌سازد. بررسی آواشناختی، نخستین مرحله این روش است. سبک‌شناسی آوایی، با تشخیص و تحلیل واحدهای آوایی در بافت زبانی، زیبایی‌های نهفته در آوای حروف، واژگان و جملات ‌را کشف  کرده و نشان‌داری صاحب سخن ‌را نمایان می‌سازد. نهج‌البلاغه با برخورداری از طیف متنوّعی از سخنان امیر سخن علی7، منبع مناسبی برای بررسی‌های آواشناختی است. خطبه 34 نهج‌البلاغه به لحاظ نکوهش‌ها و انتقادات عتاب‌آمیز آن حضرت در مواجهه با سستی کوفیان در مقابله ‌با شامیان، شایسته توجّه ‌است. «سجع»، «تکرار در تمامی سطوح آن (واکه، واج، بینابین و واژه)» و «تضاد»، مهم‌ترین عناصر آواساز این خطبه‌اند. «صراحت»، «تندی الفاظ»، «تکرار»، «کوبندگی» و «بسامد بالای تاکید، نفی و قسم» از ویژگی‌های موسیقایی این خطبه می‌باشند و طنین غالب‌ بر بافت کلام، موسیقی «اعتراض» و «سرزنش» است. بر اساس این پژوهش، آوای خطبه34 در خدمت و هماهنگی کامل با محتوای آن ‌است و اصوات تولید شده بر اثر هم‌آیی حروف و یا همنشینی واژگان و جملات، با معانی خود تناسب کاملی داشته و تاثیرگذاری بیشتری برای مخاطبان به ارمغان آورده است.