تاثیر روش‏های خاک‏ورزی حفاظتی بر مقدار ماده آلی خاک و شاخص‏های انرژی در کشت لوبیا (مطالعه موردی شهرستان اراک)

هدف از اجرای این آزمایش، بررسی تاثیر به‏کار‏گیری روش‏های کشاورزی حفاظتی بر روی مقدار ماده آلی خاک، شاخص‏های انرژی و عملکرد محصول در کشت لوبیای سفید (رقم درسا) بود. آزمایش در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی در سال‏های زراعی 97-96، 98-97 و 99-98 انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: 1- روش مرسوم خاک‏ورزی (استفاده از گاوآهن برگردان‏دار- دیسک) به عنوان شاهد، 2- روش کم‏خاک‏ورزی با استفاده از گاوآهن چیزل-پکر و 3- روش ‏بی‏خاک‏ورزی با دستگاه کشت مستقیم. در هر سه سال آزمایش، درصد ماده آلی خاک بعد از برداشت محصول اندازه‏گیری شد. عملکرد و اجزای عملکرد دانه لوبیا در انتهای فصل زراعی با حذف حواشی، اندازه‏گیری شدند. همچنین انرژی مصرفی نهاده‏ها و ستاده‏ها، انرژی ناخالص تولید شده در هر هکتار، نسبت و شدت انرژی و بهره‏وری انرژی برای هر تیمار محاسبه گردید. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به تیمار کم‏خاک‏ورزی و بی‏خاک‏ورزی با مقادیر 2869 و 2076 کیلوگرم در هر هکتار بوده است. میانگین سه ساله مقادیر ماده آلی خاک در تیمار‏های آزمایش به ترتیب تیمار‏ها 430/ ، 0.582 و 0.621 درصد بود که بیشترین افزایش در تیمار کم‏‏خاک‏ورزی دیده شد. بیشترین و کمترین شدت انرژی به ترتیب مربوط به روش‏های بی‏خاک‏ورزی و کم‏خاک‏ورزی با مقادیر 38.6 و 27.3 مگاژول به ازای هر کیلو‏گرم دانه خشک به دست آمد. یکی از دلایل افزایش مصرف انرژی و کاهش عملکرد دانه در روش بی‏خاک‏ورزی، بالا بودن جمعیت علف هرز و در نتیجه مصرف زیاد علفکش‏های عمومی و اختصاصی بود. در نهایت با توجه به افزایش عملکرد دانه، افزایش مقدار ماده آلی خاک و بهبود شاخص‏های انرژی در کشت لوبیا، روش کم‏‏خاک‏ورزی در مقایسه با روش بی‏خاک‏ورزی مناسب‏تر ارزیابی شد .