شناسایی و اولویت‌بندی عوامل اثرگذار بر ضایعات مرکبات در استان‌های شمالی ایران با روش تحلیل سلسله مراتبی

به‌منظور رتبه‌بندی عوامل موثر بر ایجاد ضایعات در چرخه تولید مرکبات در سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان، ابتدا با استفاده از پیشینه پژوهش و مشورت با کارشناسان، چهار مرحله داشت، برداشت، پس از برداشت و بازار به‌عنوان معیارهای اصلی و 17 عامل اثرگذار (4 زیرمعیار برای مرحله داشت، 4 زیرمعیار برای مرحله برداشت، 5 زیرمعیار برای مرحله پس از برداشت و 4 زیرمعیار برای مرحله بازار) به‌عنوان زیرمعیارها شناسایی شدند. پرسشنامه‌ها به‌صورت مقایسات زوجی، طراحی و به روش نمونه‌گیری هدفمند از طریق مصاحبه با 10 نفر از کارشناسان خبره این حوزه تکمیل شدند. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) صورت گرفت. نتایج نشان داد که در بین معیارهای اصلی تاثیرگذارترین مرحله در ایجاد ضایعات مرکبات، مرحله داشت با وزن 0/542 است. پس از آن، به ترتیب، مرحله پس از برداشت با وزن 0/284، مرحله برداشت با وزن0/129 و مرحله بازار با وزن 0/045 در رتبه‌های بعدی اهمیت از دیدگاه خبرگان قرار دارند. در مقایسه و رتبه‌بندی زیرمعیارها، شاخص عدم مبارزه به‌موقع و صحیح با آفات و بیماری‌ها با وزن 0/320 با اهمیت‌ترین عامل در تلفات مرکبات شناسایی شد. پس از آن به ترتیب شاخص‌های عدم کنترل سرمازدگی (0/156) در رتبه دوم، نامناسب بودن انبارها و سردخانه‌ها (0/134) در رتبه سوم، برداشت در زمان نامناسب (0/075) در رتبه چهارم و عدم کنترل مناسب بیماری‌های پس از برداشت (0/064) در رتبه پنجم اهمیت قرار گرفتند.