برازش مدل ریاضی برای پیش‌بینی برخی شاخص‌های کیفی برنج سفید بر اساس آزمون خمشی دانه توسط روش سطح پاسخ

یکی از روش‌های تعیین کیفیت دانه‌های برنج، بررسی خواص تک‌دانه است؛ ضمن این‌که یکی از مشکلات عمده پیش‌بینی خواص کیفی برنج، هزینه بالای آزمایش‌های صنایع غذایی است. هدف از این پژوهش، پیش‌بینی برخی خواص کیفی برنج سفید طی آزمون‌ خمشی بر روی تک‌دانه در 3 رقم (خزر، درفک و کادوس) و 2 سطح رطوبتی 9 و 14 درصد بر پایه ‌تر است. به این منظور روش سطح پاسخ (طرح داده‌های تصادفی) برای مدل‌سازی و تخمین خواص کیفی (میزان آمیلوز و پروتئین، درجه حرارت ژلاتینه‌شدن، قوام ژل، حداقل و حداکثر چسبندگی، چسبندگی نهایی، فروریختگی و پس‌روی چسبندگی، زمان لازم برای رسیدن به حداکثر چسبندگی و درجه حرارت چسبندگی) به‌عنوان متغیرهای پاسخ توسط متغیرهای مستقل (نیروی شکست، نیرو در تغییر شکل 05/0 میلی‌متر، تغییر شکل بیشینه، مدول‌های مماسی و سکانتی بیشینه، مدول‌های مماسی و سکانتی در تغییر شکل 05/0 میلی‌متر و انرژی شکست) مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تمام مدل‌ها معنی‌دار (p< 0.05) بوده‌اند و مناسب‌ترین مدل پیش‌بینی برای تمام متغیرهای پاسخ، مدلی از نوع خطی- برهم‌کنش (2fl) با 0.98 r2≥ و 0.94 r2pred≥ است. شرایط بهینه متغیرهای مستقل براساس هدف ماکزیمم یا مینیمم‌سازی متغیرهای پاسخ تعیین شد، به طوری که بهینه‌یابی با درجه مطلوبیت (r2≥ 0.82) نتیجه شد. همچنین نتایج نشان داد که روش سطح پاسخ در فرآیند مدل‌سازی پیش‌بینی برخی خواص کیفی برنج بر اساس خواص استحکامی دانه روشی سریع، ارزان و مفید است.