مقایسه خرده‌مقیاس‌های نسخه پنجم آزمون هوش استنفورد–بینه در دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری در خواندن و ریاضیات: یک رویکرد شناختی

پژوهش حاضر با هدف مقایسه خرده‌مقیاس‌های شناختی شامل استدلال سیال، حافظه فعال و پردازش دیداری-فضایی در دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری در خواندن و ریاضیات، با تاکید بر رویکرد شناختی انجام شد. این مطالعه از نوع علّی-مقایسه‌ای بود و در ابتدا نمونه‌ای متشکل از 90 دانش‌آموز (30 نفر با اختلال خواندن، 30 نفر با اختلال ریاضی، و 30 نفر بدون اختلال یادگیری به‌عنوان گروه عادی) به روش نمونه‌گیری در دسترس از میان مراجعه‌کنندگان به مراکز مشاوره و کلینیک‌های روان‌شناسی شهر تهران انتخاب شدند. پس از حذف 12 مورد دارای داده‌های ناقص، تحلیل نهایی بر روی 78 دانش‌آموز انجام شد. به‌منظور سنجش مولفه‌های شناختی، از آزمون هوش استنفورد–بینه (نسخه پنجم) استفاده گردید و داده‌ها با تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون‌های تعقیبی توکی تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که عملکرد دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری در خرده‌مقیاس‌های استدلال سیال، حافظه فعال و پردازش دیداری-فضایی به‌طور معناداری پایین‌تر از گروه دانش‌آموزان عادی بود (p<0.05)، در حالی‌که بین دو گروه اختلال خواندن و اختلال ریاضی تفاوت معناداری مشاهده نشد. این نتایج نشان می‌دهد که نارسایی در مولفه‌های شناختی مورد سنجش، در هر دو نوع اختلال یادگیری خاص وجود دارد و می‌تواند در تضعیف عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان نقش داشته باشد. در مجموع، یافته‌های این پژوهش با تاکید بر نقش خرده‌مقیاس‌های شناختی آزمون هوش استنفورد–بینه در تبیین مشکلات یادگیری، بر ضرورت طراحی مداخلات شناخت‌محور جهت بهبود این مولفه‌ها تاکید می‌ورزد؛ مداخلاتی که می‌توانند زمینه ارتقاء عملکرد تحصیلی و کاهش علائم اختلالات خواندن و ریاضی را فراهم سازند.

comparison of stanford–binet fifth edition subscales in students with reading and mathematics learning disabilities: a cognitive approach

the present study aimed to compare cognitive subscales—fluid reasoning, working memory, and visual-spatial processing—among students with reading and mathematics learning disabilities, with an emphasis on a cognitive perspective. this causal-comparative study initially involved a sample of 90 students (30 with reading disability, 30 with mathematics disability, and 30 typically developing students as the control group), selected through convenience sampling from counseling centers and psychological clinics in tehran. after excluding 12 cases with incomplete data, the final analysis was conducted on 78 students. to assess cognitive components, the stanford–binet intelligence scales, fifth edition (sb5) was used. data were analyzed using multivariate analysis of variance (manova) and tukey’s post hoc tests. the findings revealed that students with learning disabilities performed significantly lower than the control group in the subscales of fluid reasoning, working memory, and visual-spatial processing (p < 0.05), while no significant differences were found between the reading and math disability groups. these results suggest that deficits in the assessed cognitive subscales are present in both types of learning disabilities and may contribute to academic underachievement. overall, the findings highlight the importance of sb5 cognitive subscales in explaining learning difficulties and underscore the need for cognitive-based interventions aimed at strengthening these components to improve academic performance and reduce symptoms in students with reading and math learning disabilities.