همایندی ادراک دانش‌ آموزان دربارۀ نقش متوازن خانواده و مدرسه در تربیت دینی: پژوهشی پدیدارشناختی

پژوهش حاضر به‌ منظور بررسی نقش خانواده و مدرسه در تربیت دینی و ادراک دانش ‌آموزان دربارۀ همایندی میان آن‏ها با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناختی انجام شد. مشارکت‌کنندگان در این تحقیق، هجده دانش‌آموز دختر از مقطع متوسطه بوده‌اند که با استفاده از روش انتخاب هدفمند گزینش و براساس اصل اشباع به فرایند پژوهش وارد شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبۀ نیمه ساختاریافته بود و داده های به‌دست‌آمده با استفاده از روش اسمیت تحلیل شد. یافته های پژوهش در چهار مقولۀ نقش خانواده و مدرسه در دین‏داری، همایندی/ تعارض میان آن‌ها، راهبرد دانش آموزان در مواجهه با تعارض و راهکار پیشنهادی جهت ارتقای همایندی دسته‏ بندی شد. نقش خانواده در بُعد مثبت، شامل الگوی عمل‏گرا، جلب مشارکت خانوادگی و انعطاف ‏پذیری در آداب دینی، و در بُعد منفی، مشتمل بر انفعال در تربیت دینی و تعارض‌های خانوادگی بوده است. نقش مدرسه در بُعد ثمربخش با توانمندی های معلم، انعطاف‌پذیری و احترام در رفتار مرتبط بوده و در بُعد تخریب کننده، رفتارهای خشن و تبعیض آمیز، و اجبار بدون آگاهی بخشی شناسایی شد. در بُعد همایندی مدرسه و خانواده، طیفی وسیع، از همایندی کامل تا اختلاف در روش‌های تربیتی و مبانی اعتقادی دیده شد و اهداف این دو بافت نیز دارای تنوع و طیفی وسیع بود. نتیجۀ همایندی، تقویت و رشد دانش‌آموزان در باورهای دینی و نتیجۀ ناهمایندی، سردرگمی آنان، اجبار به گزینش یک سو و گاه انحراف آن‌ها از مسیر برنامه‌ریزی‌شده به‌سمت دین ‏داری بوده است. در بُعد راهبردها، سه شیوۀ قانون مداری، همراهی با خانواده و انتخاب مسیر بهینه دیده شد. جهت ارتقای همایندی، سه راهکار آگاهی از ویژگی های نوجوانان، تعامل بهتر خانواده و مدرسه، و تشویق دانش آموزان پیشنهاد شد.