بررسی پژوهش‌های انجام‌شده مرتبط با سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش ایران: یک مطالعۀ فراترکیب

هدف از پژوهش حاضر، بررسی پژوهش‌‌های کیفی مرتبط با سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش است که طی سال‌های 1389 تا 1399 انجام شده‌‌اند تا از این رهگذر، علاوه‌بر توصیف وضعیت پراکندگی موضوعی این تحقیق‌ها، دربارۀ امکانات سیاستی و اجرایی حاصل از یافته‌‌های پژوهش‌‌ها کسب اطلاع شود. بدین منظور، از روش فراترکیب هفت‌مرحله‌‌ای سندلوسکی و باروسو (2007) استفاده کرده‌ایم که در آن، ازمیان جامعه‌‌ای با 2283 منبع، پس‌از طی‌کردن مراحل غربالگری، 35 پژوهش را انتخاب و طی فرایند تحلیل مضمون، نقدهای وارد بر فرایند اجرا و نیز محتوای سند درکنار پیشنهادها و راهکارهای اصلاح آن‌ها را درقالب دوازده مضمون فراگیر شناسایی کرده‌ایم. یافته‌‌های حاصل از این فراترکیب نشان می‌‌دهد ازجمله مهم‌ترین نقدهای وارد بر فرایند اجرای سند، موارد ذیل را می‌توان برشمرد: وجودنداشتن اجماع نظری و صراحت عملی میان نهادها و بازیگران، شتاب‌زدگی و بی‌‌برنامگی، صورت‌نگرفتن تفهیم و مشارکت درمیان ذی‌نفعان، و ضعف در فرایند ارزیابی. شاخص‌ترین نقدهای وارد بر محتوای سند نیز عبارت‌اند از: ابهام‌داشتن و شفاف‌نبودن مفاهیم، التقاط روش‌شناختی، ضعف و تعارضات نظری در مفاهیم و مبانی، و کم‌توجهی به تنوع فردی و فرهنگی. براساس یافته‌‌های پژوهش، پیشنهادهایی را برای اصلاح وضع موجود در دو بخش اجرایی و محتوایی می‌توان مطرح کرد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: تنظیم نقشۀ راه؛ جلب مشارکت همگانی و فراقُوه‌ای با زمینه‌‌سازی قانونی، علمی، نهادی و نگرشی درراستای حکمرانی اجتماعی؛ اصلاح فرایندهای نظام مدیریت منابع انسانی در آموزش‌‌وپرورش؛ اصلاح کلیت متن سند؛ روش‌شناسی تدوین و مفاهیم و مبانی نظری آن. در بررسی توصیفی وضعیت پراکندگی موضوعی پژوهش‌‌ها، یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد بیش‌از نیمی از مطالعات صورت‌گرفته به‌نوعی با زیرنظام‌‌های مطرح در سند تحول، مرتبط بوده‌‌اند و در نیم دیگر، با رویکردهای درون‌متنی یا برون‌متنی، مفاهیم متعددی در سند مطالعه شده و تنها در تعدادی محدود از تحقیقات، بررسی و نقد اجرای سند صورت گرفته است.

a study on the researches of the education fundamental reform document of islamic republic of iran: meta-analysis study

the purpose of this study is to review of the qualitative researches on the education fundamental reform document of islamic republic of iran, that has been conducted in period of 2010- 2020. for this purpose, the meta-analysis method of sandelowski & barroso has been used, which 35 research titles were selected from a community of 2283 sources, and then through using content analysis process, is identified 12 comprehensive themes about the criticism, suggestions and solutions in scope of the implementation process and content of the education fundamental reform document. the findings show the most important criticisms of the implementation process of the document are the lack of theoretical consensus and practical clarity between institutions and actors, haste and lack of planning, lack of understanding and participation of stakeholders, weakness of the evaluation process. in addition to these, the most significant criticisms of the content of the document include the ambiguity and lack of transparency of concepts, methodological eclecticism, weakness and theoretical contradictions in concepts and principles, lack of attention to individual and cultural diversity. in order to correct and improve the content and implementation process of the document, the findings also suggest some directions that the most important of them are setting a roadmap, attracting public and trans-institutional participation with legal, scientific, institutional and attitudinal preparing towards social governance, reforming  the processes of human resources management in educational system, improving the whole text, methodology, concepts and theoretical foundations of the document. in the descriptive study of the thematic dispersion of researches, the findings show that more than half of the studies are related to the subsystems of document and the other half, with intratextual or extratextual approaches, introduced several concepts in the document and, only a limited number of researches have criticized the implementation of the document.