طراحی الگوی مقابله با سستی بر اساس آیات قرآن کریم: مسیر تدریجی، مستمر و متعالی

هدف از پژوهش حاضر، طراحی الگوی مقابله با سستی به ‏عنوان راهبردی برای حل یکی از مسائل جامعه‏ های بشری است. رویکرد پژوهش ازنظر نوع داده‌ها کیفی، روش جمع‌آوری داده‌ها ازنوع کتابخانه‌ای و روش پژوهش، تحلیل مضمون است. جامعۀ آماری تحقیق، آیات قرآنی مرتبط با سستی (وهن) را شامل می شود. نمونه‌گیری از آیات به صورت هدفمند انجام شده است و همۀ آیات مرتبط با مفهوم وهن بررسی شده ‏اند. روایی و پایایی داده‌ها با استفاده از نظر متخصصان و توافق بین دو کدگذار تعیین شده و یافته‌های حاصل از تحلیل مضمون آیات، الگویی مفهومی مصداقی است که به شش عامل مقابله با سستی اشاره می‌کند: ارزیابی مقایسه‌ای موقعیت؛ تعدیل انتظار؛ معنایابی چالش‌ها؛ انتقال به محور اعتماد و اتکال پایدار؛ مرگ‌آگاهی؛ توجه به کسب منفعت اخروی. در پاسخ به این سوال که چه کسانی در مقابله با سستی، موفق می شوند، در آیات به وضوح، «رِبّیّون» معرفی شده اند که مهم‌ترین ویژگی آن‌ها داشتن روحیۀ ایمانی با منطق فکری امید، اعتماد و کسب دستاوردهای چندگانه است؛ لذا راهبرد پیشنهادی برای عبور از سستی، و تلاش و مجاهده در حوزه های مختلف زندگی علاوه بر توجه به عوامل مقابله با این مسئله در محیط‌های آموزشی و تربیتی، فعال کردن یادگیری مشاهده‌ای در متربیان برای بهره‌مندی از الگوی مصداقی رِبّیّون و عمل کردن به آن در مسیری تدریجی، مستمر و متعالی است.

A Pattern for Overcoming Weakness on the verses of the Holy Quran: gradual, continuous and increasing path

The aim of present research is designing a pattern to overcome weakness as a strategy to solution for one of the main problems of human societies. The article discusses the issue concerning the content analysis method and the use of librarybased study and content analysis. We collect data from a set of Quranic verses with the content of weakness. The reliability and validity of data are determined by two sets of coders. The findings reveal a concept extension pattern with six factors of overcoming weakness. The factors are as following: to compare and assess the occasions, to adjust expectations, to find meaning out of challenges, to have faith and depend on constant causes, and to be aware of coming of death and paying attention to the benefit of the hereafter. These factors are beneficially defined as ways of resisting weakness. Holy Quran introduces Rebbīyūn  as a group neither faltered nor weakened despite what afflicted them in the way of Allah. The main features of this group are faith, hope, and trust. Therefore, the proposed strategy for overcoming weakness, and effort and struggle in various areas of life, in addition to paying attention to the factors of coping with weakness in educational and training environments, activating observational learning in educators to benefit from Rebbīyūn example model and practice To it in a gradual, continuous and transcendent way.