مرور سیستماتیک عوامل موثر بر مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان با تاکید بر نقش مدرسه

هدف پژوهش حاضر که با روش پژوهش فراتحلیل تهیه شده شناسایی عوامل موثر بر مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان در مدرسه است. براین‌اساس گردآوری داده‌ها با مرور ادبیات و پیشینه نظری موجود (تعداد 37 مقاله و 45 پایان‌نامه) انجام شده و در ادامه اطلاعات به شیوه کیفی از طریق تحلیل محتوا با کدگذاری در سه سطح «کدهای باز»، «زیرمقولات» و «مقولات»، تجزیه و تحلیل و دسته‌بندی شده‌اند. تفسیر محتوایی داده‌های متنی یافته‌های به دست آمده بیانگر این موضوع است که محیط بیرونی شامل محیط‌ خانواده، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با تاثیرگذاری بر محیط درونی (ویژگی‌های شخصی وراثتی) فرد، زمینه‌ساز بروز مسئولیت‌پذیری خواهد شد. در این میان محیط مدرسه به‌طور اخص با دارا بودن سه فرایند «آموزشی»، «پرورشی» و «سازمانی»، زمینه‌ساز مسئولیت‌پذیری در متربی است که از این میان عوامل روش تدریس معلم، محتوای درس، مشارکت دانش‌آموز در مدرسه، انگیزه دانش‌آموز، دین‌داری، انضباط، ویژگی معلم به‌عنوان الگو، پایگاه اجتماعی اقتصادی، عزت نفس، انعطاف‌پذیری، سبک رهبری، سرمایه اجتماعی، هویت، ارتباط گرم، جرئت‌ورزی، احساس امنیت، احساس تعلق، محبت، خودمدیریتی، ادراک اجتماعی، تجهیزات، انصاف، تشویق و توجه به ویژگی‌های فردی در مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان نقش دارند. در پایان نتیجه‌گیری می‌شود که معلمان و مربیان آموزشی باید ضمن توجه بر به‌کارگیری عوامل شناسایی شده در محیط مدرسه با نگاهی جامع، نقش و اثر زمینه‌ها و شرایط محیطی (بیرون و داخل مدرسه) را به‌طور مستمر مدیریت و هدایت کرده و مشوق مشارکت فعالانه آن‌ها در فرایند مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان باشند.

Systematic review of factors affecting student responsibility with emphasis on the role of the school

Systematic review of factors affecting students` responsibility with emphasis on the role of the school Zahra Ahmadi Zamani Akram Goodarzi Nikoo Dialameh Abstract The purpose of this study was to identify the factors affecting students' responsibility at school. The research method was metaanalysis. Data were collected by reviewing existing literature and theoretical background (37 papers and 45 theses) and subsequently data analysized and categorized through a qualitative method content analysis with three levels of coding (open source, subcategories, categories). Based on the contextual interpretation of the textual data, the findings indicated that the external environment, including family, social, economical, political, and cultural environment, is influenced on the internal environment (personalhereditary characteristics) and this process creates responsibility. Specifically, the school environment, having three educational, nurturing and organizational processes, is responsible for students' responsibility and respectively the following factors were effective on students' responsibility: teaching method, course content, student participation in the school, their motivation, religiosity, discipline, teacher characteristics, Socioeconomic base, selfesteem, flexibility, leadership style, social capital, identity, warm communication, assertiveness, sense of security, sense of belonging, affection, selfmanagement, social perception, equipment, fairness, encouragement and individual characteristics. Finally, it is concluded that teachers and instructors should pay attention to using identified factors in the school environment and continuously manage and direct the role and impact of environmental contexts (outside and within the school) and encourage their active participation in the student responsibility process. Keywords: Responsibility, School Role, Systematic Review, Students