ارزیابی دو قاعده‌‌ «العبره بعموم اللفظ لا بخصوص المورد» و «جری و تطبیق» در حوزه‌‌ آیات فضایل و مناقب

دو قاعده «العبرة بعموم اللفظ لا بخصوص المورد» و «جری و تطبیق»، از جمله قواعد تفسیری است که در بسیاری از کتاب‌های علوم قرآنی و تفسیری به کار رفته‌اند؛ بدین معنا آیاتی که دارای عمومیت لفظ اند، ولی سبب خاصی داشته باشند، بر موارد مشابه تعمیم داده خواهند شد. مجرای این دو قاعده نیز آیاتی هستند که لفظ عام و سبب خاص داشته باشند. سوالات اصلی پژوهش حاضر عبارت‌اند از اینکه این دو قاعده چه تفاوتی با هم دارند؟ شاخصه های هر دو قاعده کدام است و امکان سنجی این دو قاعده ذیل آیات فضائل به چه صورت است؟ نتایج پژوهش پیش‌ رو، نشان می دهد که قاعده «العبرة بعموم اللفظ لا بخصوص المورد»، اخص از قاعده «جری و تطبیق» است و تنها به آیاتی مربوط می شود که دارای سبب نزول اند، اما قاعده جری و تطبیق، مربوط به آیاتی می شود که هم ممکن است دارای سبب نزول باشند و هم روایات مصادیقی برای آیه پیدا کرده و به دیگران تعمیم داده باشند. این دو قاعده در حوزه آیات فضایل و مناقب معنادار نیست و نمی توان آن‌ها را در موارد مشابه متاخر از نزول تطبیق داد، زیرا توسعه مفهومی و مصداقی ندارند. در این پژوهش با روش کتابخانه ای در گردآوریِ مطالب، شیوۀ اسنادی در نقل دیدگاه ها و روش توصیفی، تحلیلی به بررسی دو قاعده پیش گفته و نقد داده ها پرداخته شده است.

evaluation of the two rules of “words are to be understood according to their general meaning, not special meaning in a case” and “adaptation” in the field of verses of noble characteristics and virtues

shīʿite mysticism aims to determine its distinct principles between the pressure of two schools of thought, i.e., traditional islamic jurisprudential scholars, and the progressive and religious intolerance foundations of modernity. the main issue that we intend to research is what the principles of shīʿite mysticism have to say about the foundations of modernity and how the principles of shīʿite mysticism differ from other mysticism in this regard. this research extracts the distinct foundations of shīʿite mysticism from the words and teachings of imām khomeinī raḥimahu llāhu by using the method of text analysis, and explains the conflict and agreements of shīʿite mysticism with the foundations of modernity by using the method of analytical comparison. the results of this research are as follows: 1. shīʿite mysticism has original and distinct foundations from other mysticism, and it is completely based on the true islamic principles in this regard. 2. the foundations of intuitionism, esotericism, and the necessity of the purity of soul in mysticism are in conflict with the foundations of rationalism, scientism, religious intolerance, and economic welfare of modernity. 3. imām khomeinī by presenting the foundations of shīʿite mysticism, harmonized scientism, rationalism and economic development of modernity with religiosity and mystical spiritualism and redefined the material, social, and political dimensions of man in the heart of the spiritual dimension and the unified truth of the universe. in this way, shīʿite mysticism, in the form of the political system of the islamic republic, will be able to respond to the needs and problems of the believer in modern society.