گونه‌شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل‌سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی

اصلی‌ترین معیار مذاهب اسلامی برای تکفیر، انکار ضروری دین است که به عنوان تکفیر صحیح شناخته می‌شود. در نقطه مقابل، تکفیر نادرست وجود دارد که هیچ‌یک از ضروریات دین، انکار نشده است، اما به جهت جهل به مذهب خود یا مذهب طرف مقابل و یا جعل مبنای غیراسلامی، اموری که کفر محسوب نمی‌شود، به عنوان کفر قلمداد گشته است. مهم‌ترین عناوین تکفیر نادرست را می‌توان دوازده مورد دانست که به دو قسم مطابق با مبنا و غیر مطابق با مبنا تقسیم می‌شود. تکفیرهای غیر مطابق با مبنا عبارت‌اند از: انکار خلافت خلفا، ارتداد و سبّ صحابه، قذف عایشه، تحریف قرآن، غلو در حق اهل‌بیت(ع)، علم غیب و عصمت ائمه(ع)، خائن‌انگاری فرشته وحی، بداء و رجعت. این عوامل، از مواردی هستند که تکفیر بر اساس آن، با مبنای اهل‌سنت سازگار نیست. بنابراین با معرفت افزایی و تعامل سازنده میان مذاهب اسلامی، امکان رفع این تکفیرها وجود دارد، اما تکفیر مسلمانان توسط وهابیت به جرم عبادت غیر خدا، مطابق مبنای آنان در شرک‌انگاری توحید مسلمانان است و راهی برای اصلاح آن جز دست‌شستن از مبانی این فرقه وجود ندارد. بر پایه این تقسیم، می‌توان وهابیت را فرقه تکفیری دانست که تکفیر مسلمانان، جزو مبانی اعتقادی آنان است.

typology of takfir factors in the works of sunni and wahhabi scholars based on theological and jurisprudential origins.

the main criterion of islamic religions for takfir is the necessary denial of religion, which is known as correct takfir. on the other hand, there is false takfir that none of the essentials of religion has been denied; however, due to ignorance of one’s own religion or the religion of the other party or falsification of non-islamic basis, things that are not considered as blasphemy have been considered as blasphemy. the most important titles of false excommunication can be considered twelve, which are divided into two categories according to the basis and not according to the basis. takfirs that are not in accordance with the basis are: denial of the caliphate of the caliphs, apostasy and sabbath, blasphemy of ayesha, distortion of the qur’an, exaggeration against the ahl al-bayt (a.s.), occult knowledge and infallibility of the imams , betrayal of the angel of revelation, innovation and regression. these factors are among the cases on the basis of which takfir is not compatible with the basis of ahl al-sunnah; therefore, by increasing knowledge and constructive interaction between islamic religions, it is possible to remove these takfirs. however, the takfir of muslims by wahhabism for the crime of worshiping other than god, according to their basis in the polytheism of muslims, and there is no way to correct it except to wash the hands of the foundations of this sect. based on this division, wahhabism can be considered a sect of takfir, which takfir of muslims is part of their beliefs