بررسی دیدگاه اشتیاق حاجی درباره نیازمندی الزامات اخلاقی به امکان ‌های بدیل

درباره نیازمندی مسئولیت اخلاقی به امکان‎های بدیل در ادبیات معاصر اختیار، بحث‏های فراوانی صورت گرفته است، لیکن درباره نیازمندی سایر انواع احکام اخلاقی به امکان‏های بدیل شاهد بحث چندانی نیستیم. «اشتیاق حاجی» در آثار متعددی کوشیده است این خلا را جبران کند.  وی در همین راستا استدلال می‏کند که الزامات اخلاقی به امکان‏های بدیل نیاز دارند. وی برای نیل به این هدف، با استناد به برخی اصول شهودی مانند اصل هم‏ارزی، قانون کانت/ الزام و قانون کانت/ نادرستی، استدلال‏هایی را صورت‌بندی می‏کند که نشان می‏دهند الزامات اخلاقی از قبیل «باید»، «نادرستی» و «درستی» نیازمند امکان‏های بدیل هستند. نوشتار حاضر با روش توصیفی، تحلیلی، پس از نگاهی گذرا به استدلال‏های حاجی، پاسخ‏های وی را به یکی از مهم‏ترین اشکالات مطرح‏شده علیه اصول شهودی که مبنای استدلال‏هایش را شکل می‏دهد، مرور کرده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که استدلال وی درباره تحقق سرزنش‏پذیری اخلاقی در وضعیت‏های عاری از الزام اخلاقی آفاقی، قابل ‌پذیرش نیست.