بررسی گستره عصمت انبیای الهی از دیدگاه ابومنصور ماتریدی با محوریت آیات منافی عصمت

عصمت انبیاء الهی از جمله مهم‌ترین و کلان‌ترین مباحث کلامی است که متکلمان فریقین نسبت به ماهیت، منشا، مبانی، ادله و گستره آن نظریات مختلفی مطرح نموده‌اند. از این میان، مبحث گستره عصمت انبیاء از منظر قرآن کریم، بحثی بنیادین و دراز دامن بوده که به تعدد مکاتب کلامی، آراء و انظار مختلفی بیان شده است. در این میان متکلمان امامیه قلمرو عصمت را حداکثری دانسته و سایر مکاتب مراتب مختلفی را برای آن ذکر نموده‌اند. از معدود متکلمان اهل سنت ابومنصور ماتریدی است که هم‌کلام و هم‌رای با شیعه امامیه بوده و گستره عصمت را از تلقی، حفظ، ابلاغ وحی، دوری از معاصی و جلب طاعات فراتر دانسته و آن را در حوزه نسیان و خطا نیز ساری و جاری می‌داند. اگرچه طرفداران مکتب ماتریدیه نگاه او را ذکر نکرده و رای دیگری را برگزیدند، اما این دیدگاه از درون استنباط‌های تفسیری او قابل مشاهده است. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، آرای ابومنصور ماتریدی پیرامون آیات موهم تنافی عصمت انبیاء در قرآن کریم را به صورت کامل استقصاء نموده و توجیه ماتریدی در زمینه رفع این تناقض را گردآورده و ضمن بررسی آن، دیدگاه قلمرو حداکثری عصمت انبیاء الهی از دیدگاه ماتریدی را اثبات می‌ نماید.

examining the scope of infallibility of divine prophets from the point of view of abu mansour maturidi focusing on the verses contrary to infallibility

the infallibility of the divine prophets is one of the most important and major theological issues that the theologians of the two sects have proposed different theories regarding its nature, origin, principles, arguments and scope. among these, the issue of the scope of the infallibility of the prophets from the perspective of the holy quran has been a fundamental and long-standing discussion on which has been expressed different opinions and views as much as the number of theological schools. in the meantime, imamiyah theologians have considered the realm of infallibility as maximum and other schools have considered different levels for it. abu mansour maturidi is one of the few sunni theologians who is in agreement with the imami shiites and considers the extent of infallibility to be more than receiving, preserving and communicating the revelation, avoiding sins and attracting obedience, and he considers it to be in the field of forgetfulness and error as well. although the followers of the maturidian school did not mention his view and chose another opinion, this view can be seen from his interpretive inferences. using a descriptive-analytical method and using library sources, abu mansour maturidi’s views on the verses contradictory-like with the infallibility of the prophets in the holy quran have been thoroughly investigated and maturidi’s justification for resolving this contradiction has been collected and while examining it, it proves the idea of maximal realm of infallibility of divine prophets from maturidi’s point of view.