رسالت «برهان نظم»؛ اثبات وجود یا صفات خداوند

کثیری از خداباوران غربی، برهان نظم را بر اثبات وجود خدا کارامد می دانند، اما اکثر فلاسفه و متکلمان اسلامی، در اثبات وجود باری‌تعالی از آن بهره نگرفته و رسالت آن را تنها  اثبات برخی صفات خداوند ذکر کرده اند. این نوشتار، به کنکاش درباره برخى مناقشات درباره رسالت برهان نظم پرداخته است و سعی دارد به این سوال ها پاسخ گوید که آیا برهان نظم عهده‏دار اثبات وجود خداوند است یا عهده‌دار اثبات برخى صفات خداوند؟ یا اینکه تنها دلیلى اقناعى است که سهم عمده در تعمیق ایمان مومنان دارد؟ در حوزه اثبات وجود خدا آیا این برهان یقین‏آور است؟ میزان کارایى برهان در حوزه اثبات برخى صفات چگونه است؟ یافته‌های پژوهش نشان می دهد که گرچه متفکران اسلامی، غالباً از طریق این استدلال، برخی صفات خدا را اثبات می‌نمایند و حتی برخی از منتقدان غربی آن، چنین کارایی را نیز بر نمی تابند،  تقریرهای استقرایی این استدلال، کارایی اثبات وجود خداوند را دارا هستند و گرچه مفید یقین منطقى نیستند، مى‏توانند یقین موضوعى را به ارمغان ‏آورند.  

The Mission of Argument of Order; Proofing Existence or Attributes of God

Many of the Western theists consider the argument of Order not practical for proving the existence of God, however the majority of the Islamic philosophers and theologians have not used it to prove the existence of God, rather they have mentioned its mission to only prove some of the Divine Attributes. This research has done its studies regarding various arguments in terms of the mission of argument of Order and tries to answer these questions: Is the argument of Order responsible to prove the existence of God or some of His attributes? Or is it the only convincing argument that plays a major role in elevating the faith of a believer? Is this argument results in certainty in proving God’s existence? How functional it is in proving some of God’s attributes? The outcome of the research indicates that despite of Islamic scholars using this argument to prove some of God’s attributes, and still some of the western critics consider it as being unpractical for such matter, still the different exposition of this argument is capable of proving God’s existence although it may not result in logical certainty, still it can bring about subjective certainty.