بررسی تطبیقی دیدگاه آیت الله جوادی‌آملی و علی عبدالرزاق درباره «خلافت»

مسئله خلافت و جانشینی پیامبر ص و حد اختیارات و وظایف وی از مسائل مهم و مبنایی میان اندیشمندان اسلامی است. عبدالرزاق معتقد است نه دلیل نقلی بر وجوب نصب امام و خلیفه پس از پیامبرص وجود دارد و نه دلیل عقلی و نه اجماع. به اعتقاد وی حکومت پیامبرص نیز صبغه الهی نداشته است!آیت الله جوادی آملی خلافت دینی را همان مقام خلیفه اللهی می داند که خداوند متعال بر اساس آیه سی ام سوره بقره، به نوع انسان با محوریت علم اسمای الهی عطا کرده است. ایشان مقام خلافت را از کرامت انسان و موجب کمال وی دانسته است. از دیدگاه ایشان، خلافت کمال حقیقی و مشکک است و هرگز قابل عزل و نصب نیست و کسی شایسته خلافت الهی و رهبری دیگر انسان هاست که دارای مراتب عالی علم اسمای الهی باشد و این مقام به انبیا و اولیای الهی: اختصاص دارد. این مقاله پس از تبیین دیدگاه علی عبدالرزاق و آیت الله جوادی آملی درباره مسئله خلافت، با روش توصیفی، تحلیلی آرای عبدالرزاق را با استفاده از معتقدات آیت الله جوادی نقد می کند. دستاورد این پژوهش نشان خواهد داد که دیدگاه عبدالرزاق درباره خلافت، اصل دین اسلام را تحت الشعاع قرار داده است.

Comparative Study of Ayatullah Javādi Āmoli & Abd alRazzaq regarding Caliphate

The topic of caliphate and successorship of the Prophet (and his duties and scope of power) is among the important and major topics among the Islamic scholars. Abd alRazzaq believes that: There is no narrative reason implying the obligation of appointing Imam and Caliph after the Prophet (and no rational reason and no consensus). According to him, the government of the Prophet also did not have a divine tone. Aytullah Javādi Āmoli considers religious government as the Divine Successorship (Khalifatullah) that the Almighty has granted the human kind with the knowledge of Divine Names being as its center, according to the 30th verse of chapter Baqarah. He relates the status of caliphate from the virtue of humanity and considers it to help him on his perfection. According to his view, caliphate is a real and analogical gradation perfection and it will never be subjected to removal or appointment, and the one who deserves to be the divine Caliph and leader of other humans is the one who contains the high levels of knowledge of the Divine Names and this stage or level is exclusive to the Prophets and Divine saints. This research, after elucidating the view of Ali Abd alRazzaq and Ayatullah Javādi Āmoli regarding the topic of Caliphate, criticizes the view of Abd alRazzaq using descriptive – analytical method, through the beliefs of Ayatullah Javādi. The conclusion of this research indicates that the view of Abd alRazzaq regarding the Caliphate has influenced the principle of Islam.