نقد استدلال‌های فخر رازی در اثبات جبری بودن افعال انسان در کتاب المطالب العالیه

خالق بودن خداوند نسبت به همه مخلوقات از جمله افعال اختیاری انسان سبب پیدایش یکی از مهم‌ترین مجادلات کلامی در عالم اسلام شده است، به گونه‌ای که معتزله جهت اثبات اختیار انسانی، تعلق اراده الهی به افعال انسانی را منکر شدند و در مقابل، اشاعره اختیار انسانی را نفی نموده و به جبر گرایش یافتند. فخر رازی یکی از مهم‌ترین متفکران مکتب اشعری در یکی از برجسته‌ترین کتاب‌ای کلامی خویش یعنی المطالب العالیه استدلال‌های متعددی در اثبات جبری بودن افعال انسانی اقامه می‌نماید و در این کتاب گرایش خویش را به نظریه جبر و استدلالی نمودن آن کاملاً نشان می‌دهد. بدین جهت در پژوهش حاضر استدلال‌های عقلانی او بررسی و نقد شده است و اثبات شده که این استدلال‌ها از جهات گوناگون دچار مغالطه‌اند.   

Criticism of Fakhr Razi’s arguments in Algebraic proof of human actions in the book “AlMatalib AlAliyah”

Being Creator of all creatures including optional human actions, causes the emergence one of the most important verbal controversies in the world of Islam. Such that Mu’tazilites in order to prove human authority denied belonging of the Divine will to human verbs and in opposite Ash’arites rejected Human authority and tend to algebra.  Fakhr Razi one of the most important thinkers of Ash’arites school puts forward many arguments in proving the algebraic human actions in one of his most prominent theological books “AlMatalib AlAliyah” shows up perfectly in this book his tendency toward algebraictheory and its reasoning. Therefore, in the present study his arguments have been examined and criticized and it has been proven that these arguments fall in fallacy in many ways.