بازخوانی ارتباطات در ایران؛ از مفهوم وسایل ارتباط جمعی رسانه‌ها تا مطالعات رسانه‌های نوین

مقاله پیش رو مروری بر سیر تحول مفهوم ارتباطات در ایران بر پایه آموزش‌های جدید دانشگاهی دارد. مطالعات نخستین در این حوزه، بر دو واژه وسایل ارتباط جمعی و رسانه مبتنی است که واژه نخست، مورد تاکید مرحوم دکتر معتمدنژاد و واژه دوم، مورد تاکید روانشاد دکتر مجید تهرانیان بود. این تمایز در نامگذاری تنها از اختلاف بر سر دامنه سخت افزارها و فناوری های ارتباطی نشئت نمی گیرد، بلکه ناظر بر وجوه اجتماعی زبان ومعنا یافتن واژگان در این حوزه نیز هست؛ چنانکه بر واژه رسانه در این میان معانی جدیدی بار شد که پیش از این، در زبان فارسی به چشم نمی‌خورد. مقاله با مطالعه تاریخی و با روش اسنادی روند پیدایش و تحول این مفاهیم را از میان آثار و نوشته های معتمدنژاد و تهرانیان که هر دو نقش موسس در آموزش و پژوهش ارتباطات در ایران دارند، واکاویده و به اعتبار تاسیس دانشکده علوم ارتباطات و راه اندازی فصلنامه مطالعات رسانه های نوین ، انتظار های جدید از دانش ارتباطات و رسانه‌های نوین را مطرح کرده است. نویسنده در این مقاله بر اساس مطالعه ای تاریخی و تطبیقی نتیجه می گیرد که در مطالعات رسانه های نوین باید هر دو وجه سخت افزاری و نرم افزاری تحولات جدید را در تمامی‌سطوح رسانه ای و ارتباطی مد نظر قرار داد.

Revisiting Communication in Iran: From the Concept of “Media” and “Mass Communication Means” to “New Media Studies”

This article is a review of the trajectory of the concept of communication through academic teachings in Iran. First studies in this field were based on the two terms of “mass communication means” and “media”. The first was accepted by late Dr. Mo'tamedNezhad and the latter was accepted by late Dr. Majid Tehranian. This difference in the choosing of the words did not come solely from a difference on the hardware and the communication technologies; it’s also related to social aspects of language and the way terms are filled with meanings. The word equivalent to “media” in Farsi was filled with meanings that didn’t exist in Farsi before. The study uses the related history and documents to explore the evolution of the concepts through the works of Mo'tamedNezhad and Tehranian who were both the founders of communication studies in Iran. Referring to the foundation of the Faculty of Communication Sciences and the launch of the quarterly journal of “New Media Studies”, I will discuss the new expectation from the science of communication and the new media. I will do a comparative historical work to argue that in the study of new media, both hardware and software evolutions in the field of media and communication should be considered.