شناسایی و تحلیل راهبردی عوامل موثر بر بهبود عملکرد حکمرانی فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران

حکمرانی فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران با چالش‌ های متعددی از جمله تشتّت و تعارض نهادی، ناپایداری سیاستی، بی‌توجهی به زمینه‌های اجتماعی و افکار عمومی در امر سیاست‌گذاری و غلبه نگاه فنی - تکنیکی مواجه است که سبب شده حکمرانی در این زمینه با نقطۀ مطلوب فاصله چشمگیری داشته باشد. پژوهش حاضر به دنبال آن است که عوامل کلان موثر بر بهبود عملکرد حکمرانی فضای مجازی را شناسایی نماید، آن‌ها را اولویت‌بندی کند و نسبت به هریک از آن‌ها تجویزهای راهبردی ارائه نماید. در گام اول این پژوهش، از طریق مصاحبه با 11 نفر از صاحب‌نظران عرصۀ حکمرانی فضای مجازی و سپس تحلیل مضمون آن‌ها، عوامل موثر بر بهبود عملکرد حکمرانی فضای مجازی شناسایی گردید. این مولفه‌ها عبارت‌اند از: نظریۀ مبنایی و مدل حکمرانی فضای مجازی - ساختار نهادی - قوانین و مقررات - سیاست‌ها و راهبردهای کلان - شیوۀ تعامل حاکمیت با کشورها، نهاد و شرکت‌های بین‌المللی - شیوۀ تعامل حاکمیت با بخش خصوصی - شیوۀ تعامل حاکمیت با مردم و نهادهای مردمی - شیوۀ تعامل حاکمیت با نهادهای علمی و پژوهشی - مسئولان و کارگزاران نظام حکمرانی فضای مجازی - فساد، تعارض منافع و انحصار - نفوذ دشمن. در گام دوم که بر مبنای روش تحلیل اهمیت - عملکرد (ipa) انجام شد، بر اساس مولفه‌های استخراج‌شده در گام اول، پرسش‌نامۀ ipa بین 21 نفر از متخصصان عرصۀ حکمرانی فضای مجازی توزیع گردید. سپس داده‌ها مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و مبتنی بر روش ipa اولویت هریک از مولفه‌های یازده‌گانه و تجویز راهبردی مرتبط با هریک از آن‌ها، بیان گردید.

identification and strategic analysis of effective factors on improving the governance of cyberspace in the islamic republic of iran

the governance of cyberspace in the islamic republic of iran is faced with numerous challenges, leading to governance in this field being significantly far from the ideal point. the aim of this research is to identify the major factors affecting the improvement of the governance of cyberspace in the islamic republic of iran, prioritize them, and provide strategic recommendations for each of them. in the first step, through semi-structured interviews with 11 experts and then analyzing their content, the components and factors affecting the improvement of cyberspace governance performance were identified. these components encompass the following elements: (1) the fundamental theory and governance model of cyberspace, (2) institutional structure, (3) laws and regulations, (4) macro policies and strategies, (5) the manner of interaction between governance and countries, institutions, and international companies, (6) the manner of interaction between governance and the private sector, (7) the manner of interaction between governance and individuals and non-governmental organizations, (8) the manner of interaction between governance and scientific and research institutions, (9) officials and agents of cyberspace governance system, (10) corruption, conflict. in the second step of the research, the importance-performance analysis (ipa) method was employed to assess the components of cyberspace governance identified in the first step. a questionnaire was distributed to 21 experts and specialists in the field of cyberspace governance to gather their insights on the relative importance and performance of each component. after data analysis, using the four-quadrant ipa matrix and the normalized characteristic weight table, the priority of each of the eleven components (such as the fundamental theory and governance model of cyberspace, institutional structure, laws and regulations, etc.) was determined. additionally, strategic recommendations were provided for each of the eleven components to guide their improvement and effective governance.