الگوی سیاست‌های مطلوب پالایش (فیلترینگ) فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران

پالایش فضای مجازی به عنوان یک تدبیر در جهت سالم‌سازی این زیست بوم، پای ثابت سیاست‌های حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران بوده و در عین حال، همیشه عرصه‌ای برای منازعه‌ سیاست‌گذاران و ذینفعان تلقی شده است. با ظهور شبکه‌ها و پیام رسان‌های اجتماعی، بسامد و دامنه‌ این منازعه دوچندان شده؛ به طوری که امروزه پالایش تلگرام مبدل به یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های مناقشه‌برانگیز میان قوه مجریه و قوه قضائیه شده است. اگر بپذیریم که پالایش فضای مجازی یک مسئله‌ عمومی است، سوال اساسی آنست که چه راهکارها و تدابیری را می‌توان جهت بهبود آن ارائه کرد؟‌این مقاله با بهره‌گیری از روش مصاحبه با خبرگان (29 خبره) و تحلیل این نظرات با استفاده از روش تحلیل مضمونی، سه الگوی سیاستی «فراسیاست‌های پالایش»، «پالایش غیرمتمرکز حاکمیتی» و «پالایش همگرای فرهنگیارتباطی» (پهفا) را ارائه می‌کند. الگوی اول بر ضرورت بقای پالایش حاکمیتی تاکید داشته، ضمن آنکه اصلاح آن را ضروری می‌انگارد. همچنین لازم می‌داند توسعه‌ مفهومی در پالایش صورت پذیرد. بر همین اساس، الگوی دوم شامل پیشنهادهایی در جهت هر چه مردمی‌تر شدن پالایش حاکمیتی از جمله: تحقق پالایش رده‌بندی شده‌ کاربرمحور، ارتقای پایش مردمی، شاخص‌سازی محتوای مجرمانه و ... است. الگوی سوم نیز در یک رویکرد فعال، ضمن بازتعریف پالایش و موسع کردن مفهوم آن، سیاست‌هایی همچون: خودپالایشی، پالایش خانگی، پالایش نرم از طریق ارتقای تولید محتوا و سرویس بومی، استقرار نظام رتبه‌بندی محتوا و ... را پیشنهاد می‌کند.

the policy model of cyberspace filtering in Islamic Republic of IRAN

The cyberspace filtering as a immunization element is a fixed governmental policy of Islamic Republic of IRAN, but it is a challenging problem between policymakers and stockholders, especially after appearance of social networks. The main question of this article is what are the solutions of cyberspace filtering in Iran? This article by usage of interview with experts and thematic analysis suggests three model for improving the cyberspace of filtering. 1“metapolicies of filtering,” 2“decentralized governmental filtering,” and 3“culturalcommunicative converged filtering” (3CFPAHFA). The first model emphasizes the need for the survival of governmental filtering, while it necessitates correction and conceptual development of the filtering. Accordingly, the second model includes suggestions for publicizing filtering such as userbased filtering rating, enhancing public surveillance, and indexing the criminal contents, etc. The third model in a proactive approach, while redefining the filtering and developing its concept, suggests policies such as: selffiltering, parental filtering, soft filtering by virtue of promoting indigenous content production, and local service, and establishment of content rating system.