عوامل محیطی موثر بر شکل‌گیری و رخداد مخاطرات طبیعی سکونت‌گاه‌های روستایی دشت سیلاخور استان لرستان

اصولاً استقرار و پیدایش یک روستا بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیّت جغرافیایی آن است. بنابراین شناخت عوامل محیطی تاثیرگذار در شکل‌گیری سکونت‌گاه‌های روستایی از اهمّیت زیادی برخوردار است. دشت سیلاخور در شمال‌شرقی استان لرستان از جمله مناطقی است که با وجود فاکتورهای محیطی مساعد جهت سکونتگزینی، به دلیل وجود شبکه زهکشی متراکم و گسل‌های اصلی و فرعی مختلف، دارای مخاطرات طبیعی گوناگونی است. با توجّه به موضوع تحقیق، از ابزار مختلفی مانند نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی، منابع آب و تصاویر ماهواره‌ای استفاده شده است. همچنین ابزارهای مختلف نرم‌افزار arc gis و روش ahp برای هم‌پوشانی لایه‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. روش تجزیه و تحلیل بدین صورت است که ابتدا فاکتورهای محیطی موثّر در شکل‌گیری سکونت‌گاه‌ها و رخداد مخاطرات طبیعی شناسایی و سپس موقعیّت سکونت‌گاه‌ها در ارتباط با هر یک از فاکتورهای محیطی و مخاطرات طبیعی، تحلیل شدند. نتایج نشان می‌دهد که مهم‌ترین عامل ژئومورفیک در پراکندگی و استقرار روستاها، دشت‌های آبرفتی است. پایدارترین عامل اکولوژیک موثّر بر پراکنش روستاها در دشت سیلاخور عامل شیب و ناپایدارترین عامل، وجود گسل‌های مختلفی است که باعث لرزه‌خیزی منطقه شده است. بررسی مخاطرات طبیعی دشت سیلاخور بیانگر این نکته است که از بین 223 روستا موجود، 18 روستا در معرض خطر سیل، 41 روستا در معرض خطر زمین لغزش و 66 روستا در خطر خیلی بالای زلزله قرار گرفته‌اند. همچنین تلفیق نقشه نهایی مخاطرات نشان می‌دهد که 18 روستا در معرض خطر بالای سوانح طبیعی قرار دارند.

Environmental factors affecting the formation and occurrence of natural hazards rural settlements Silakhor Plains in Lorestan Province

In principle, the appearance of a village more than anything is dependent upon the environmental conditions and geographical position. Thus identifying the environmental factors which influence the formation of rural habitats is highly important. The Silakhor plain in the northeast of Lorestan Province is an area with its favorable environmental factors for inhabitation, and a dense drainage network of major and minor faults. But it has a variety of natural hazards. In this paper, descriptive – analytical and statistical research methods have been used along with tools like topography, geology, and geomorphology maps, water resources and satellite imagery. To overlay the layers, Arc GIS software tools and AHP methods were used. Results indicate that the most important geomorphic factors in the dispersal establishment of villages are alluvial plains. The most stable Ecological factors which affect the distribution of villages in the Silakhor plain is the slope factor and the most instable ones are several faults that cause earthquakes in the region. From the natural hazards viewpoint, the results show that in the Silakhor plain from among 223 villages, 18 villages are at the risk of flooding, 41 villages at the risk of landslides, and 66 villages are located in high earthquake risk regions. Finally, the compilation hazard maps show that 18 villages are highly vulnerable to natural disasters.