تحلیل ریسک و آسیب‌پذیری لرزه‌ای سکونتگاه‌های انسانی شهرستان باشت با استفاده از مدل دیماتل فازی و gis

عصر پست متروپلیتین را می‌توان عصر آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های شهری و روستایی نامید؛ زیرا از یک‌سو این سکونتگاه‌ها با مخاطرات طبیعی و بحران‌های تکنولوژیک و از سوی دیگر با بحران‌های امنیتی و اجتماعی روبرو می‌باشند. مقاله حاضر، ازنظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از سازمان نقشه‌برداری کشور، تصاویر ماهواره‌ای و همچنین برای بررسی و تجزیه‌وتحلیل داه ها از نرم‌افزار arcgis، مدل dimatel و waspas استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که از مساحت 1037.64 کیلومترمربع شهرستان باشت، 150.80 کیلومترمربع معادل 14.53، در پهنه بدون خطر و 282.25 کیلومترمربع معادل 27.25 درصد در پهنه کم‌خطر قرار دارد. 273.29 کیلومترمربع معادل 26.33 درصد در پهنه متوسط، 233.20 کیلومترمربع معادل 22.47 درصد در پهنه زیاد خطر زلزله و همچنین 98.320 کیلومترمربع از کل شهرستان معادل 9.47 در پهنه بسیار زیاد از خطر زلزله قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از خطر زلزله نشان داد که شهر باشت بر روی پهنه با خطر بالای زلزله قرار دارد. تحلیل فضایی میزان آسیب‌پذیری نقاط روستایی و آبادی‌ها نشان می‌دهد که 32.94 درصد از آبادی‌ها و روستاهای شهرستان باشت در پهنه با خطر خیلی بالا، 23.52 درصد در پهنه با خطر زیاد، 28.82 درصد در پهنه با خطر متوسط و 11.17 درصد از سکونتگاه‌های روستایی و آبادی‌ها در پهنه با خطر کم زلزله قرار دارد؛ بنابراین انجام اقدامات لازم ازجمله جلوگیری از استقرار، صدور مجوز و ممانعت از ساخت‌وساز بر روی گسل‌ها، آگاه‌سازی عمومی در راستای اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع حوادث، جلوگیری از استقرار و تمرکز سکونتگاه‌های شهری و روستایی در پهنه‌های با خاطر بالا، برقراری سیستم هشدار و اخطار‌های به‌موقع در پس‌لرزه‌های قبل از زلزله، دسترسی تمام سکونتگاه‌های شهری و روستایی به راه‌های ارتباطی و مراکز امدادرسان برای دسترسی سریع به مناطق بحرانی پس از وقوع زلزله و... جهت کاهش آسیب‌های جانی و خسارات مالی ناشی از بحران زلزله در مراکز جمعیتی شهرستان باشت امری ضروری به نظر می‌‌رسد.

the analysis of risk and vulnerability seismic of human settlements in basht county using fuzzy dimatel and arcgis

explanation: the post metropolitan era can be called the era of the vulnerability of urban and rural settlements; because on the one hand, these settlements are facing natural hazards and technological crises, and on the other hand, they are facing security and social crises. method: the present article is applied in terms of purpose and descriptive analytical in terms of method. collect data from the country’s surveying organization, satellite images, etc., as well as to study and analyze data arc gis software, dimatel model, and waspas software were used. findings: the results of the study show that of the area of 1037.64 square kilometers in basht city, 150.80 square kilometers (14.53) is in the safe zone and 282.25 square kilometers (27.20%) is in the low risk zone. 273.29 square kilometers equivalent to 26.33 percent in the middle zone, 233.20 square kilometers equivalent to 22.47 percent in the high earthquake risk zone, and also 98.20 square kilometers of the whole city equal to 9.47 in the very high earthquake risk zone. also, the results of the earthquake risk showed that the city of basht is located in a zone with a high earthquake risk. . also, the results of the earthquake risk showed that the city of basht is located in a zone with a high earthquake risk. spatial analysis of the vulnerability of rural areas and settlements shows that 32.16% of settlements and villages of basht city are in a very high risk zone, 23.97% in a high risk zone, 29.23% in a medium risk zone, and 69.69 11% of rural settlements and settlements are in the low earthquake risk zone. results: therefore, taking necessary measures such as preventing the establishment, issuing permits and preventing construction on faults, public awareness of preventive measures before accidents, preventing the establishment and concentration of urban and rural settlements in high altitude areas, establishing a warning system and timely warnings in pre earthquake aftershocks, access of all urban and rural settlements to communication routes and relief centers for quick access to critical areas after the earthquake, etc. to reduce casualties and financial losses caused by the earthquake crisis in the city’s population centers basht seems necessary