پهنه‌بندی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های شهرستان نهاوند در برابر زلزله

بررسی‌های اخیر در مورد پیامدهای فاجعه‌آمیز و خسارت گسترده جانی و مالی ناشی از بلایای طبیعی و به‌ویژه زلزله نشان‌دهنده آن است که اقدامات موثری در این زمینه، صورت نگرفته است. یکی از مناطق زلزله‌خیز استان همدان، شهرستان نهاوند است که ازجمله پهناورترین مناطق استان نیز به شمار می‌رود. در این خصوص پژوهش حاضر باهدف پهنه‌بندی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌ها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی و سیستم اطلاعات مکانی انجام شد. به همین منظور از 14 معیار که عبارت‌اند از بافت خاک، بزرگا و مراکز زلزله‌های پیشین، تاسیسات خطرساز، راه‌های دسترسی، رودخانه‌ها، لایه‌های زمین‌شناسی، موقعیت زمین‌لغزش، شیب زمین، فرسایش خاک، کاربری اراضی، گسل‌های منطقه، مدل رقومی ارتفاعی و نقاط جمعیتی استفاده گردید. در این خصوص نقشه پهنه‌بندی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌ها در برابر زلزله جهت تحلیل‌ها و ارزیابی‌های محیطی تهیه‌شده است. با توجه به بررسی مطالعات صورت گرفته توسط دیگر محققان در سراسر دنیا، در این پژوهش به‌منظور همپوشانی وزن‌دار معیارها در فضای فازی، از تابع گاما با مقادیر اولیه 0.5، 0.7 و 0.9 استفاده شد؛ که پس از صحت‌سنجی نتایج و بررسی مقادیر آن‌ها، گامای 0.9 بکار گرفته شد. نتایج نهایی برای شناسایی سکونتگاه‌های در معرض آسیب محدوده شهرستان نهاوند در 5 کلاس طبقه‌بندی شد. محدوده‌های با پتانسیل آسیب‌پذیری بسیار پایین به مساحت 25065 هکتار، با پتانسیل نسبتاً پایین به مساحت 48173 هکتار، پتانسیل متوسط به مساحت 39000 هکتار، پتانسیل نسبتاً بالا به مساحت 25571 هکتار و پتانسیل بسیار بالا به مساحت 13980 هکتار در نتیجه این طبقه‌بندی مشخص شد. نتایج نشان می‌دهد، 28 روستا در محدوده با پتانسیل آسیب‌پذیری بالا و 3 شهر و 26 روستا در پهنه با پتانسیل آسیب‌پذیری نسبتاً بالا قرار دارند.

zoning the vulnerability of nahavand settlements to earthquakes

recent studies on the catastrophic consequences and widespread human and financial losses caused by natural disasters, especially earthquakes, show that no effective measures have been taken in this regard. one of the earthquake-prone areas of hamadan province is nahavand city, which is also one of the widest plains in the province. in this regard, the present study aims to zone the vulnerability of settlements to earthquakes using fahp and gis methods. for this purpose, 14 criteria which are soil texture, magnitude, centers of previous earthquakes, hazardous facilities, main and secondary roads of the region, rivers, geological layers, landslide position, slope, soil erosion, land use, regional faults, digital elevation model and population points were used. in this regard, a zoning map of the settlement’s vulnerability to earthquakes has been prepared for environmental analysis and assessments. according to studies conducted by other researchers around the world, in this study, to overlay the weight of criteria in fuzzy space, the gamma function with initial values of 0.5, 0.7, and 0.9 was used; after validating the results and reviewing their values, a gamma of 0.9 was selected and used in the present study. results of nahavand in 5 classes, with very low vulnerability potential in the area of 25065 hectares, relatively low potential in the area of 48173 hectares, medium potential in the area of 39000 hectares, relatively high potential in the area of 25571 hectares, and very high potential in the area of 13980 hectares he does. the results show that 28 villages are in the area with high vulnerability potential and 3 cities and 26 villages are in the area with relatively high vulnerability potential.