بازتاب فضایی خشکسالی و ارائه راهکارهای کلیدی مدیریت آن (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان سیب و سوران)

استان سیستان و بلوچستان و به خصوص شهرستان سیب و سوران درگیر خشکسالی است. بیشترین اثرات این بحران گریبانگیر بخش کشاورزی و به خصوص مناطق روستایی آن است. وقوع پدیده خشکسالی در این شهرستان اثرات مستقیم و غیرمستقیم بسیاری بر زندگی روستاییان داشته است؛ امکان جلوگیری از وقوع این پدیده از نظر عوامل طبیعی و وقوع دوره‌های خشکسالی وجود ندارد؛ بنابراین نخستین گام برای مقابله و کاهش اثرات پدیده مذکور در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حتی محیط زیستی، شناخت دقیق راهکارهای بنیادی به منظور مدیریت مواجهه با وقوع و تشدید این پدیده خواهد بود. بررسی این موضوع در نواحی روستایی شهرستان سیب و سوران به انجام رسیده است. تحقیق کمی‌‌ و از نظر هدف کاربردی است. برای انتخاب نواحی روستایی از روش خوشه‌بندی و براساس نوع معیشت استفاده شد که با توجه به نیاز تحقیق 19 روستا به عنوان نمونه و براساس تعداد خانوارهای روستایی و فرمول کوکران، 300 خانوار به عنوان نمونه تعیین گردید. برای گردآوری داده‌ها از دو پرسشنامه استفاده شده است: پرسشنامه اول برای شناسایی پیامدها و اثرات فضایی خشکسالی و پرسشنامه دوم در قالب تکنیک دلفی برای تعیین عوامل و راهکارهای مدیریتی موثر برای خشکسالی از نظر کارشناسان و خبرگان(30 نفر) بوده است. وقوع مخاطره خشکسالی در نواحی روستایی دارای پیامدهای منفی در ابعاد اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی بوده است. گسترش مشاغل کاذب و غیر قانونی، کاهش آب چشمه‌ها، چاه‌ها و منابع آب سطحی و همچنین بی‌ثباتی معیشت ساکنین از جمله مهمترین پیامدهای منفی خشکسالی بوده است. نبود تنوع شغلی و عدم سرمایه‌گذاری دولت از مهمترین عوامل تشدید کننده‌ی اثرات خشکسالی شناسایی شده است که بنا به بررسی صورت گرفته، توسعه استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار به عنوان راهکاری موثر در جهت مقابله با این عارضه طبیعی شناخته شد.

spatial reflection of drought and providing key management approaches (case study: villages in central district of sib and soran county)

sistan and baluchestan provinces and especially sib and soran cities have been affected by drought for many years. most of the effects of this crisis have affected the agricultural sector, especially in rural areas. the occurrence of drought in this city has many direct and indirect effects on the lives of villagers and, certainly, it is not possible to prevent the occurrence of this phenomenon in terms of natural factors and the occurrence of droughts; therefore, the first step to deal with and reduce the economic and social effects of the phenomenon will be to know and accurately understand the management factors on the occurrence and intensification of this phenomenon. with this knowledge, the study investigated this issue in rural areas of sib and soran cities. quantitative research is practical in terms of purpose. because the goal of the research is to achieve rules that are used in real and practical situations and help to improve executive methods. 19 villages and based on cochran’s formula, 300 families were selected as a sample. data collection on two questionnaires; first questionnaire was to identify the consequences and spatial effects of drought and the second questionnaire was in the form of the delphi technique to determine the effective management factors and strategies for drought. the risk of drought in rural areas has had negative social, environmental, and economic consequences. the spread of false and illegal businesses, the depletion of springs, wells, and surface water resources, as well as the instability of residents’ livelihoods have been among the most important negative consequences of drought. on the other hand, lack of job diversity and lack of government investment is the most important management factors in aggravating the effects of drought, in which changing the pattern of water consumption and its storage as effective solutions were obtained.