تحلیل آماری-سینوپتیکی بارش‌های سنگین منجر به سیلاب فروردین 1398 در حوضه آبریز درود بروجرد

رخداد بارش سیل‌آسای فروردین 1398 در استان لرستان نمونه‌ای بارز از بارش‌های سنگینی بود که خسارت‌‌‌‌های بسیار قابل‌‌توجهی به زیرساخت‌های کشاورزی، شهری، حمل‌ونقل و ارتباطات برجای گذاشت. هدف از این پژوهش، بررسی و الگویابی سینوپتیکی آماری بارش سنگین فروردین 1398 در حوضه آبریز درودبروجرد است. در این راستا، از داده‌های مربوط به میزان بارش روزانه ایستگاهی ماه فروردین 1398  ایستگاه‌های سینوپتیک بروجرد و درود، داده‌‌های فاکتورهای سینوپتیکی پایگاه اقلیمی noaa برای دو روز 5 و 12 فروردین 1398 و داده‌های جو بالای پایگاه دانشگاه وایومینگ برای روزهای 5 و 12 فروردین 1398 استفاده شد. نتایج تحلیل آماری نشان داد که رخداد بارشی فروردین 1398، ازجمله بارش‌های سنگینی بوده که در موج اول (5 فروردین) 15 درصد از کل بارش سال و در موج دوم (12 فروردین) 20 درصد از کل بارش متوسط سالانه منطقه، ثبت‌ شده است. تحلیل الگوهای سینوپتیکی این رخدادهای بارش سنگین نشان داد که الگوی سینوپتیک مشابهی مولد این دو موج بارش سنگین در منطقه بوده است. در هر دو روز وجود یک ناوه عمیق با یک هسته بسته‌شده با ارتفاع 5500 و 5550 ژئوپتانسیل متر بر روی شرق دریای مدیترانه و قرارگیری غرب ایران در بخش جلویی یک ناوه بسیار عمیق شرایط صعود و ورود سیستم‌های کم‌فشار را برای غرب کشور به ‌وضوح فراهم کرده است. در این دو روز شاخص امگا به‌صورت معنی‌داری به مقدار حدی (0.2)رسیده بود. ازلحاظ تامین رطوبت بارش‌های این دو روز  نتایج نشان داد که در سطح 850 میلیبار، تزریق رطوبت در منطقه موردمطالعه با تعامل دو سیستم سیکلونی (در شرق دریای مدیترانه) و آنتی سیکلونی (روی خلیج عدن) صورت گرفته است و منبع تامین رطوبت نیز به‌‌ترتیب دریای مدیترانه، دریای سرخ و خلیج‌فارس بوده است که رطوبت را در سطح منطقه به 11 تا 13 گرم در کیلوگرم هوای خشک رسانده است. شاخص‌های ناپایداری جو بالا، وجود ناپایداری بسیار شدید را در منطقه تایید نمی‌کرد. ناپایداری متوسط در ترازهای پایین جو که قابلیت گسترش به تراز فوقانی را نداشته است (نمودار skew-t)، بیانگر آن بوده است که یک سامانه سینوپتیک سراسری، کل منطقه را درگیر کرده است و عامل همرفت محل نقشی نداشته است.

Statistical-Synoptic Analysis of April 2019 Heavy Rainfall in Doroud-Boroujerd Basin

The occurrence of catastrophic floods in MarchApril 2019 in Lorestan province was a clear example of heavy rains that caused very heavy damage to agricultural, urban, transportation, and communications infrastructure.  The purpose of this study is to investigate the MarchApril 2019 rainfall in the DroudBorujerd catchment area in terms of statistical, synoptic, and dynamic characteristics. In this regard, from the data related to the daily station rainfall in MarchApril 2019 of Boroujerd and Doroud synoptic stations, NOAA climate Synoptic factor data for the 25th March and 2nd April 2019, and upper atmospheric data from the University of Wyoming database for the mentioned days of April 2019. The results of statistical analysis showed that the occurrence of rainfall in April 2019 was one of the heavy rains that in the first wave (25th March) 2019 was 15% of the total annual rainfall and in the second wave (2nd April 2019) 20% of the total annual rainfall was recorded. Analysis of synoptic patterns of these heavy rainfall events showed that a similar synoptic pattern produced these two waves of heavy rainfall in the region. On both days, the presence of a strong trough a height of 5500 and 5550 geopotential meters, on the east of the Mediterranean Sea that the western region of Iran located in the front of this trough, lead to heavy rainfall. In these two days, the omega index had reached a significant critical value (0.2). Moisture injection in the study area was done by the interaction of two cyclonic systems (east of the Mediterranean Sea) and anticyclone (on the Gulf of Aden) and the source of moisture supply was the Mediterranean Sea, the Red Sea, and the Persian Gulf, respectively. High atmospheric instability indices did not confirm the existence of very severe instability in the region. Moderate instability in the lower levels of the atmosphere, which could not be extended to the upper level (SkewT diagram), indicated that a global synoptic system was involved in the whole region and no local convection factor played a role.