تحلیلی مکانی بر تاب‌آوری کالبدی - زیرساختی شهر چمستان در برابر سیلاب

این پژوهش با هدف تحلیل روابط بین شاخص‌های موثر بر تاب‌آوری کالبدی زیرساختی شهر چمستان در برابر سیلاب‌های شهری انجام شده است. شاخص‌های سنجش تاب‌آوری کالبدی زیرساختی باتوجه به منطقه مطالعاتی، شامل دسترسی، بنا و سازه و دوری از محیط مخاطره‌آمیز طبیعی بوده که در قالب 12 زیرشاخص موردبررسی قرار گرفتند. پس از استانداردسازی زیرشاخص‌ها با توابع عضویت فازی، جهت انجام همپوشانی آن‌ها و تهیه سه شاخص یادشده، از فرآیند تحلیل سلسله‌‌‌‌مراتبی و نظرهای کارشناسی استفاده شد. دسترسی به مراکز بهداشتی درمانی (0.374) مهم‌ترین زیرشاخص دسترسی، کیفیت بنا (0.647) اثرگذارترین متغیر شاخص سازه و بنا و فاصله از رودخانه (0.643) مهم‌ترین زیرشاخص دوری از محیط مخاطره‌آمیز طبیعی است. باتوجه به نقشه نهایی پهنه‌بندی تاب‌آوری کالبدی زیرساختی، بیشتر مساحت شهر چمستان، بخش‌های مرکزی و شمالی شهر، در سطح تاب‌آور یا نسبتاً تاب‌آور کالبدی زیرساختی در برابر سیلاب قرار دارد. بخش شمالی شهر که هسته اصلی چمستان می‌باشد، در رده‌های عدم تاب‌آوری و تاب‌آوری پایین کالبدی زیرساختی قرار گرفته است که مجاورت با رودخانه واز و اراضی با شیب بالا، از مهم‌ترین دلایل پایین‌‌‌‌بودن سطح تاب‌آوری یا عدم تاب‌آوری کالبدی زیرساختی شهر در مقابل سیلاب است. در این خصوص و به جهت افزایش تاب‌آوری کالبدی، رعایت حریم رودخانه، عدم تغییر کاربری اراضی، عدم انجام فعالیت‌های برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه، دیواره‌سازی مهندسی در سواحل رودخانه و ایجاد کانال‌های فرعی جهت هدایت سرریز جریان آب رودخانه در مواقع سیلابی، می‌تواند موثر باشد.

Spatial analysis of physical-infrastructural resilience of Chamestan City against flood

One of the affective dimensions in measuring the level of urban resilience against urban floods is the physicalinfrastructural dimension which through it the state of society can be assessed in terms of physical and geographical characteristics affecting the occurrence of floods. Irregular and uncoordinated development of Chamestan urban area due to human activities for the development of the city has directly changed many areas of the city in a very short time, as a result of which, risks such as floods are created. This study aims to analyze the relationships between factors affecting the physical infrastructure resilience of Chamestan city against urban floods. Indices of physicalinfrastructural resilience according to the study area, including access, construction, and distance from the natural hazardous environment, were examined in the form of 12 subindicators. After standardizing the subindices with fuzzy membership functions, to overlap them and prepare the three mentioned indices, the process of hierarchical analysis and expert opinions were used. Access to health centers (0.374) is the most important subindicator of access, building quality (0.647) is the most effective variable of structure and building index, and distance from the river (0.643) is the most important subindicator of distance from the dangerous natural environment. According to the final zoning map of physicalinfrastructural resilience, most of the area of Chamestan city, central and northern parts of the city, is located at the level of physicalinfrastructural resilient or relatively resilient against floods. The northern part of the city, which is the main core of Chamestan, is in the categories of nonresilience and low physical infrastructure resilience.