پهنه بندی خطر سیل با استفاده از مدل هیدرولیکی hec-ras و arc gis (مطالعه موردی: حوزه آبخیز چشمه کیله شهرستان تنکابن)

در فرهنگ بین‌المللی، سیلاب به جریان آب با دبی بالا گفته می‌شود که طی آن آب بالا آمده و زمینهای اطراف را که معمولاً زیر آب نیستند غرقاب می‌کند و به تبع آن مخاطراتی را به همراه خواهد داشت. از دیر باز به علت وجود شرایط مناسب، اکثر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در این گونه مناطق صورت می‌گیرد. لذا در این مناطق تعیین میزان پیشروی سیلاب و ارتفاع آن نسبت به رقوم سطح زمین با توجه به دبی سیلاب با دوره‌های برگشت مختلف که تحت عنوان پهنه‌بندی سیلاب صورت می‌گیرد حائز اهمیت فراوانی است. در این راستا، رودخانه چشمه‌کیله شهرستان تنکابن دارای پهنه‌های وسیع حاشیه رودخانه می‌باشد و اکثر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در آن صورت می‌گیرد که با توجه به شرایط طغیانی و سیل‌های اتفاق افتاده، برای پهنه‌بندی خطر سیلاب انتخاب شد. در این پژوهش ابتدا مقاطع عرضی با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:1000 در محیط arc/gis و الحاقیه hec-georas استخراج شدند. سپس خروجی‌های حاصل از hec-georas به نرم افزار هیدرولیکی hec-ras وارد شد. در مدل hec-ras، با وارد کردن ضرایب زبری مانینگ، دبی سیل با پنج دوره بازگشت 2، 5، 10، 25، 50 و 100 ساله مدل اجرا شده، پروفیل سطح آب در مسیر جریان برآورد شده و با استفاده از اطلاعات خروجی این نرم افزار پهنه سیل‌گیر برای دوره برگشت‌های مختلف در سیستم اطلاعات جغرافیایی ترسیم ‌شد. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد که هر چه دوره بازگشت طولانی‌تر شود سطح وسیع‌تری از اراضی تحت تاثیر سیل قرار می‌گیرد. همچنین بیشترین سطح سیلابی مربوط به اراضی زراعی به وسعت 6/24 هکتار می‌باشد و بعد از آن اراضی مسکونی با وسعت 3/94 هکتار، جنگلی 2/92 هکتار و باغی 0/8 هکتار می‌باشد.

Flood hazard zoning using HECRAS Hydraulic Model and ArcGIS (Case Study: CheshmehKileh River in Tonekabon County)

Flood is defined as “streamflow with high discharge which spreads temporary on the lands nearby the main river” and consequently there will be some risks. Due to proper conditions, most of the economic and social activities take place in these areas. Therefore, it is important to determine flood zonation due to flood discharge with different return periods in these areas. In this regard, the Cheshmehkileh River located in Tonekabon Township has vast river boundary zones and most of the economic and social activities are carried out in its neighborhood, which is susceptible to flood hazard according to flood conditions and occurred floods. The cross sections were derived using the digital elevation model (DEM) with scale of 1:1000 in Arc/GIS environment and HECGeoRAS extension and the obtained outputs were entered into HECRAS hydraulic software. Manning roughness coefficients and flood discharge with five return periods of 2, 5, 10, 25, 50 and 100year were entered into HECRAS model and water surface profile was computed  in flow path and flood zonation for different return periods was derived using the HECRAS output information through geographical information system. The obtained results showed that the longer the return period, the wider the surface affected by flood. Also, the highest flood area is related to agricultural land use with an area of 6.24 ha and after residential land uses with an area of 3.94 ha, forest with an area of 2.9 ha and orchard of an area of 0.8 ha were located at the following ranks.