تحلیل فضایی آسیب پذیری شبکه معابر شهری در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر زنجان)

معابر شهری به‌عنوان یکی از عناصر مهم کالبدی شهر، نقشی چشم‌گیر در میزان آسیب‌پذیری دارند به‌طوری‌که در صورت مسدود شدن ممکن است خسارات و صدمات را به هنگام و بعد از وقوع زلزله به چندین برابر برسانند؛ مسائل و آسیب‌هایی سبب روی آوردن به مدیریت بحران به‌عنوان رویکردی جهت کاهش آسیب‌پذیری در برابر مخاطرات طبیعی خصوصاً زلزله در شهرها شده است بنابراین بررسی شبکه معابر با توجه به ارتباط تنگاتنگ آن با سایر کاربری‌ها دارای اهمیت هست. هدف از این تحقیق تحلیل فضایی آسیب پذیری شبکه معابر به‌منظور کاهش میزان آسیب‌پذیری آن در برابر زلزله بخش مرکزی شهر زنجان می‌باشد. در این راستا پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از مجموعه داده‌های بلوک‌های آماری سال 1395، طرح تفصیلی 1394 و نظرات 14 داور به تدوین شاخص‌های جامع پرداخته و برای تجزیه‌وتحلیل از مدل ahp در محیط arcgis و درنهایت با تلفیق معیارها و تولید لایه‌ها از منطق فازی به تحلیل آسیب‌پذیری شبکه معابر شهری در برابر زلزله پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش مرکزی شهر زنجان آسیب‌پذیری بالایی در برابر زلزله‌های احتمالی داشته باشد. به‌طوری‌که از کل معابر منطقه مورد مطالعه با مساحت 82 هکتار، 9.2 هکتار آسیب‌پذیری خیلی زیاد، 20.4هکتار آسیب‌پذیری زیاد، 25.4 هکتار آسیب‌پذیری متوسط، 11.5هکتار آسیب‌پذیری کم و 15.5 هکتار از آسیب‌پذیری خیلی کم برخوردار بوده است.‌که درمجموع 29.6 هکتار از سطح معابر از آسیب‌پذیری زیاد و خیلی زیاد برخوردار هستند. درنهایت می‌توان بیان داشت که مهم‌ترین عوامل آسیب‌پذیر شبکه معابر در بخش مرکزی زنجان شامل فرسودگی بافت جداره معبر، تراکم بالای جمعیت مرتبط با معبر و درجه محصوریت بالای معابر می‌باشد.

Spatial analysis of road network vulnerability against earthquake with Approach Crisis Management (The Case of Zanjan Downtown)

Urban passageways, as one of the important physical elements of the city, have a significant role in the vulnerability, so that if blocked, they may increase the damage and damage many times before and after the earthquake; Issues and disruptions have led to disaster management as an approach to reduce the vulnerability to natural hazards, especially earthquakes in cities, so it is important to examine the network because of its close relationship with other land uses. The purpose of this study was to analyze the spatial network vulnerability of passages to reduce its vulnerability to earthquakes in the central part of Zanjan city. In this regard, the present study, using the descriptiveanalytical method, using statistical blocks data set of 2016, detailed plan of 2015 and referees’ views, compiled comprehensive indicators and analyzed for AHP model in ArcGIS environment and finally by combining criteria and Fuzzy Logic Generation Layers has analyzed the vulnerability of an urban road network to earthquakes. The findings show that the high burnout of the buildings in the passage walls, high population density, and a high degree of confinement has made the central part of Zanjan city highly vulnerable to possible earthquakes. The total area of the study area was 82 hectares, 9.2 hectares of high vulnerability, 20.4 hectares of high vulnerability, 25.4 hectares of moderate vulnerability, and 11.5 hectares of low vulnerability and 15.5 hectares of 29 hectares. They are very vulnerable and very vulnerable. Finally, it can be stated that the most important factors of the passage network in the central part of Zanjan are: exhaustion of passage wall texture, high density of passagerelated population, and a high degree of blockage of passages.