ارزیابی ریسک و درجه بندی پایداری محیط زیستی تالاب های بین المللی سواحل جنوبی ایران

تالاب‌‌ها اکوسیستم‌‌های حساس و بسیار ارزشمندی هستند اما امروزه امنیت و پایداری آن‌‌ها از طریق عوامل مختلف طبیعی و انسانی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. بنابراین، استفاده از روش‌‌های ارزیابی ریسک محیط‌‌زیستی یکی از ابزارهای مهم در پژوهش‌‌های مدیریت محیط‌‌زیست، شناسایی و کاهش عوامل بالقوه آسیب‌‌رسان محیط‌‌زیستی برای دست‌‌یابی به توسعه پایدار است. این پژوهش به‌‌منظور شناسایی، ارزیابی ریسک‌‌های تهدیدکننده و درجه‌‌بندی پایداری محیط‌‌زیستی تالاب‌‌های بین‌‌المللی سواحل جنوبی ایران واقع در استان‌‌های خوزستان و هرمزگان به انجام رسید. بر این اساس برای شناسایی و اولویت‌‌بندی ریسک‌‌ها از روش شناسی دلفی، به منظور اولویت‌‌بندی و محاسبه وزن شاخص‌‌ها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و برای رتبه‌‌بندی تالاب‌‌های مورد مطالعه بر اساس پایداری محیط‌‌زیستی آن‌‌ها از تکنیک electre استفاده شد. بر اساس یافته‌‌های حاصل از بررسی‌‌ها در مجموع، 27 عامل فشار و تهدید شاخص برای تالاب‌‌های شادگان، خورالامیه و خورموسی، خورخوران، رودهای شور، شیرین و میناب، رودهای گز و حرا و تالاب جزیره شیدور شناسایی شد که رتبه‌‌های اول تا پنجم مربوط به تخلیه و دفع زباله در محدوده تالاب، تغییرات اقلیم و خشکسالی‌‌های مداوم، آلودگی نفتی، احداث سد، بهره‌‌برداری بی‌‌رویه از پوشش گیاهی می‌‌باشد. در نهایت تحلیل و مقایسه برای رتبه‌‌بندی تالاب‌‌های مورد مطالعه بر اساس روش electre نشان داد که به نسبت تالاب‌‌های مورد مطالعه، تالاب شادگان، خورالامیه و خورموسی دارای بیشترین تهدید و فشار بوده و تالاب‌‌ بین‌‌المللی جزیره شیدور از وضعیت محیط‌‌زیستی مطلوب‌‌تری برخوردار می‌‌باشد.

Risk Assessment and Grading of Environmental Sustainability of the International Wetlands of Southern Coasts of Iran

Wetlands are sensitive and valuable ecosystems but today their safety and their sustainability have been harshly influenced by various natural and human factors. Using environmental risk assessment is an important tool in studies of environmental management and recognition and reduction of the potentially harmful environmental factors to achieve sustainable development. This research was conducted to identify and assess the risks and grading of environmental sustainability of the international wetlands of the southern coast of Iran in the provinces of Khuzestan and Hormozgan. Accordingly, to identify and prioritize the risks  the Delphi methodology, to prioritize and calculate the weight of the indicators the Analytical Hierarchy Process (AHP) process, and the ELECTRE technique were used to rank the wetlands based on unfavorable environmental conditions. The results showed that 27 factors of pressure and threat were identified for The International Wetland of Shadegan, Khur_e_ Omayyeh and Khur_e_Mousa Estuary, Khurekhuran International wetland, Salty, Sweet and Minab Rivers International Wetlands, Gaz and Hara Rivers Estuary International wetland and Shidvar International Wetland. The results of the paired comparisons between the threats of the studied wetlands show that the first to fifth ranking threats are related to the discharge and disposal of waste in the wetland, climate change and drought, oil pollution, dam construction, and the reduction of vegetation density, and other indicators are in the next ranks. Finally, the analysis and comparison for the ranking of the studied wetlands based on the ELECTRE method showed that The International Wetland of Shadegan, Khur_e_ Omayyeh and Khur_e_Mousa Estuary suffer the highest threat and pressure and Shidvar International Wetland has a more favorable ecological condition.