بررسی فرونشست زمین ناشی از برداشت بی رویه آب زیرزمینی در دشت کردی شیرازی، استان هرمزگان

برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی سبب مخاطرات زیست‌‌محیطی زیادی می‌‌شود که در بین آنها فرونشست زمین از اهمیت زیادی برخوردار می‌‌باشد. هدف از مقاله حاضر بررسی فرونشست و ایجاد شکاف زمین به عنوان یکی از مخاطرات زیست‌‌محیطی ناشی از اﻓﺖ ﺳﻄﺢ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ در دﺷﺖ کردی شیرازی می‌‌باشد. بدین منظور تغییرات سطح آب زیرزمینی و وضعیت سطحی و عمقی رسوبات موجود در دشت مورد بررسی قرار گرفته است. داده‌‌های سطح آب زیرزمینی اندازه‌‌گیری‌‌شده در پیزومتر‌‌ها در طی 16 سال گذشته (1394-1378) نشان می‌‌دهد سطح ایستابی حدود 35.5 متر افت نموده و متوسط نرخ افت سطح آب زیرزمینی حدود 2.2 متر در سال می‌‌باشد. برداشت بیش از حد از آبخوان آبرفتی دشت کردی شیرازی ضمن افت سطح آب زیرزمینی سبب ایجاد بارفشاری قابل ملاحظه به رسوبات تشکیل دهنده آبخوان و بنابراین فشردگی و نشست آنها شده است. درنتیجه یک شکاف بزرگ به طول 567.6 متر در سال 1394 در بخش شمال غربی دشت ظاهر شده است. مطابق نتایج این تحقیق دو عامل افت سطح آب زیرزمینی و تغییرات ضخامت لایه ریزدانه رسی موجب نشست نامتقارن، ایجاد منطقه کششی و در نتیجه رخداد شکاف در دشت کردی شیرازی شده است. بر مبنای این عوامل نقشه خطرپذیری ایجاد شکاف ناشی از فرونشست زمین در دشت کردی شیرازی تهیه شده و پهنه‌‌های با خطر نسبی زیاد، متوسط و کم مشخص شده است.

Investigating land subsidence due to groundwater overexploitation in KerdiShirazi plain, Hormozgan Province

Overexploitation of the groundwater resources causes many environmental hazards among which land subsidence is more important. The main aim of this study is to evaluate the effect of groundwater level drawdown on land subsidence and fissure occurrence in the Kerdi Shirazi plain, Hormozgan Province. For this reason, the groundwater level changes and distribution of the surface and subsurface sediments in the plain were investigated. Water level data from piezometers during the last 16 years from 1999 to 2015 indicate cumulative drawdown of about 40.6 m with an average annual declining rate of about 2.2 m. The groundwater level drawdown caused considerable stress loading on the aquifer forming sediments, resulted in compaction and settlement of aquifer materials. Consequently, a large fissure with a length of about 567.6 meters appeared at the northwest part of the plain in 1394. The results of this study indicate that two main factors including groundwater level drop down and changes in the thickness of the finegrained clay layer caused unequal subsidence, creation of the tensile stress, and consequently occurrences of the fissure. Based on these factors, hazard map of fissure occurrence due to land subsidence was prepared for the plain with three categories including the high, moderate and low hazard areas.