اندرکنش تاثیر ارتفاعات زاگرس بر بارش تجمعی و سرعت قائم باد سامانه‌های غرب ایران

با توجه به اهمیت ارتفاعات زاگرس در توزیع و میزان بارش ایران، در مطالعه حاضر با به‌کارگیری مدل اقلیمی میان‌مقیاس regcm4 و انجام شبیه‌سازی، تاثیر ارتفاعات زاگرس بر بارش همرفتی تجمعی و سرعت قائم باد ترازهای مختلف جو بررسی گردید. داده‌های موردنیاز این پژوهش از داده‌های دوباره تحلیل‌شده مرکز پیش‌بینی‌های محیطی/ مرکز ملی پژوهش‌های جوی (ncep/ncar) و باقدرت تفکیک افقی 2.5 درجه برای دوره زمانی 2000 تا 2005، از عرض جغرافیایی 22 تا 38 درجه شمالی و طول جغرافیایی 38 تا 58 درجه شرقی اخذ گردید. شبیه‌سازی‌ها بر شبکه‌ای با تفکیک افقی 10 km و گام زمانی 30 ثانیه صورت گرفته است. در مرحله‌ی اول مدل با داده‌های واقعی اجرا، سپس رشته‌کوه زاگرس و کوه‌های مرکزی ایران حذف و مدل دوباره اجرا گردید. نتایج نشان داد هسته‌های بارش تجمعی ماه‌های دسامبر ژانویه در شرق ارتفاعات زاگرس تضعیف شده است و ارتفاعات زاگرس باعث افزایش بارش در غرب ایران و کاهش آن در شرق شده است. در مقابل در ماه آوریل، بیشینه بارش در هر دو اجرا، در غرب ایران و منطقه زاگرس تمرکز داشته است و کمینه آن در شرق زاگرس و دشت‌های مرکزی ایران بوده است. همچنین با حذف ارتفاعات زاگرس، بر بارش همرفتی تجمعی این ماه در سواحل دریای خزر افزوده شده است. ارتفاعات زاگرس در ماه آوریل باعث جابجایی رودباد ترازهای بالای جو از تراز 200 به 400 هکتوپاسکال و سبب افزایش سرعت و وسعت آن‌ها شده است؛ بنابراین الگوی جریانات سامانه‌های همرفتی میان‌مقیاس و بارش همرفتی حاصل از آن‌ها متاثر از الگوی ارتفاعات بوده است و با تغییر شرایط دمایی از شرایط سرد به شرایط گرم، میزان و نحوه تبعیت از توپوگرافی و شرایط محلی تغییر کرده است؛ به‌گونه‌ای که در ماه دسامبر، ارتفاعات باعث کاهش سرعت باد ترازهای پایین جو و در ماه ژانویه و آوریل سبب افزایش آن شده است.