شناسایی قلمروهای برفی ایران به روش تحلیل خوشه ای

برف از منابع اصلی بیلان آب، جریان‌‌های سطحی بهاری، سفره‌‌های آب زیرزمینی، رودخانه‌‌ها و چشمه‌‌ها محسوب می شود و در مناطق کوهستانی و عرض های جغرافیایی بالا اهمیت زیادی دارد. به دلیل اهمیت این موضوع پژوهش حاضر با هدف شناسایی و خوشه‌‌بندی ایستگاه‌‌های برفی کشور انجام شد. در این راستا شناسه‌‌های هوای حاضر از 304 ایستگاه همدید طی دوره 2010-1951 مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا 16 شناسه که صرفاً متعلق به برف بود جداسازی و سپس نقشه‌‌های توزیع مکانی هر شناسه ترسیم و از نظر مکانی بررسی شدند. نتایج حاکی از آن است که بارش برف تنها در 251 ایستگاه رخ داده و تراکم آنها عمدتاً در محور شمال غرب جنوب شرق و محور کوهستانی البرز و زاگرس می باشد. در این میان شناسه های 70، 71، 73، 22 و 72 به ترتیب دارای بیشترین فراوانی ثبت در ایستگاه‌‌های مورد مطالعه بوده اند. در نهایت با اعمال تحلیل خوشه‌‌ای سلسله مراتبی بر روی داده‌‌های درصد فراوانی برف، ایستگاه‌‌های همدید به سه خوشه اصلی تفکیک شدند. این تحلیل نشان داد که ایستگاه‌‌های برفی ایران عمدتاً در سه خوشه اصلی شامل خوشه کوهستانی مرتفع، کوهستانی کم ارتفاع و پایکوهی دسته‌‌بندی می‌‌شود. لازم به ذکر است خوشه سوم به دلیل پراکندگی زیاد به دو زیرخوشه پایکوهی و کم ارتفاع پایکوهی و ساحلی قابل تفکیک است. بررسی‌‌ها نشان داد که در ایران بارش برف بشدت تابع ارتفاع و عرض جغرافیایی است بین ارتفاع و عرض جغرافیایی ایستگاه‌‌ها رابطه معکوس معنادار وجود دارد از سوی دیگر بین ارتفاع و درصد فراوانی برف رابطه مستقیم معنادار وجود دارد؛ اما درصد فراوانی برف با عرض جغرافیایی رابطه معناداری نشان نمی‌‌دهد این موضوع حاکی از آنست که نقش ارتفاع در بارش برف به مراتب بیشتر از عرض جغرافیایی است.