ارزیابی تاثیر عملیات مکانیکی آبخیزداری بر کاهش سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز حاجی‌آباد)

افزایش رو به رشد تلفات منابع آب‌وخاک حوضه‌های آبخیز در چند دهه اخیر، در اثر بهره‌برداری غیر اصولی از منابع، شدّت فزاینده‌ای یافته است. این موضوع موجب تشدید وقوع سیلاب‌ها، افزایش نرخ تولید رسوب و کاهش عمر مفید مخازن سدها گردیده است. این پژوهش که در حوضه آبخیز حاجی‎آباد واقع در استان کرمانشاه انجام گرفته، در پی ارزیابی تاثیر عملیات آبخیزداری بر روی میزان ذخیره رواناب، کاهش سیلاب و سیل‌خیزی است. در ابتدا، بررسی‎های صحرایی انجام شد و مشخّصات مکانیکی و فیزیکی سازه‎های احداث‌شده ثبت و تحلیل داده‎ها انجام گرفت. در مرحله بعد با استفاده از مدل هک اچ‌ام‌اس و شبیه‎سازی سیلاب حوضه، اقدام به بررسی تاثیر سازه‎ها در کنترل سیلاب و رواناب حوضه مورد مطالعه گردیده است. طبقبررسی‌های انجام‌شده و بازدیدهای مکرّر میدانی، حوضه آبخیز حاجی‎آباد از نقطه‌نظر سیل‌خیزی کم‌سیل‌خیز بوده و اکثر رواناب‌های ایجادشده قبل از رسیدن به خروجی حوضه در زمین نفوذ می‌کنند. همچنین در پشت سازه‌های کنترل سیلاب احداث‌شده در حوضه آبخیز حاجی‎آباد (بند خاکی، خشکه‌چین و گابیون) هیچ‌گونه انباشت رسوب دال بر ایجاد رواناب سطحی ملاحظه نگردید. این وضعیّت نشان می‎دهد که تعداد سازندهای احداث‌شده خیلی بیشتر از نیاز منطقه بوده است.

Evaluating the Effect Watershed Mechanical Operation on Reducing Flood (Case study: Hajiabad Watershed)

Radical increase of soil and water resource losses of watersheds has been increasingly intensified in recent decades which is mostly due to irregular utilization of the resources, exacerbating floods, increasing sedimentation rates and reducing the useful life of reservoirs. The current study, conducted in Hajiabad watershed Kermanshah province, aims to assess the impact of watershed management practices on runoff storage, reducing flood and flood potential. At first, field surveys were carried out, then mechanical and physical properties of constructed structures were recorded and the data were analyzed. In the next step, the impact of structures on flood and runoff control has been studied using HECHMS model and watershed flood simulation. According to the evaluations and frequent field visits, Hajiabad watershed has a low flood potential and most of created runoff penetrate before they reach the watershed outlet. In addition, there was no sediment accumulation indicative of the surface runoff behind constructed flood control structures in the Hajiabad watershed (soil dam, dry stone and gabion). It shows that the amount of constructed structures is much more than the area needs.