ارزیابی کیفیّت بصری و میزان ادراک مناظر در مسیرهای منتهی به شهر (مطالعه موردی: شهر بجنورد)

خصوصیّات بصری، سهم مهمّی در هویّت ناحیه و حسّ مکان دارد؛ به گونه‌ای که به لذّت‌بردن مردم از محیط طبیعی و مصنوع اطراف کمک می‌کند و سبب جذب سرمایه‌گذاری و پیشرفت‌های اجتماعی اقتصادی منطقه و نیز جذب گردشگران و تمایل آنها به بازگشت دوباره به محیط می‌شود. مشاهده منظر و ادراک آن توسّط انسان، نقش مهمّی در ادراک و شناخت وی از محیط دارد. هدف پژوهش، ارزیابی کیفیّت بصری مناظر موجود در مسیرهای اصلی منتهی به شهر بجنورد و سطح‌بندی آنها بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها تلفیقی از رهیافت ادراکی ارزیابی کیفیّت بصری مناظر و روش ارزیابی میزان ادراک آن استفاده شده است. ابتدا تمامی مسیرهای اصلی منتهی به شهر بجنورد با به‌کارگیری ابزارهایی از جمله مکان‌یاب، قطب‌نما، نقشه راه‌های شهرستان بجنورد و دوربین عکّاسی، مورد بررسی میدانی قرار گرفت. در مجموع تعداد 129 عکس از نقاط ایست مختلف در سه مسیر اصلی منتخب منتهی به شهر بجنورد، جهت بررسی ادراک بصری مناظر گرفته شد که از این تعداد، 24 عکس برای بررسی نهایی برگزیده شد. شاخص‌های اصلی بررسی مناظر شامل 6 شاخص «موقعیّت بیننده»، «فاصله دید»، «ترکیب منظره»، «شکنندگی بصری»، «حرکت چشم بیننده» و «بهترین جهت دید» در 17 حالت، در نظر گرفته شده‌اند. طبق یافته‌ها، مسیر شماره 1 با دارا بودن بیشترین نقاط دید در زیر پای بیننده و کمترین میزان شکنندگی بصری حائز کیفیّت ادراکی متمایز از سایر مسیرهای مورد بررسی است؛ همچنین نتایج میزان ادراک منظر نشان می‌دهد که مسیر یک به واسطه مقدار محاسبه شده عامل p (میزان ادراک منظری که گردشگر از تمامی مناظر قابل رویت در یک مکان دریافت می‌کند)، در سطح اوّل، قرار می‌گیرد. در خاتمه، تحلیل کیفی و ترسیم ضرباهنگ میزان ادراک منظر در سه مسیر، ارائه شده است.