تعیین نواحی پایدار آب‌وهوایی استان کرمان با استفاده از روش‌های آماری چند متغیّره

شناخت ویژگی‌های پایدار آب‌وهوایی هر منطقه می‌تواند در امر برنامه‌ریزی و آمایش سرزمین نقش مهمّی ایفا کند. تعیین دقیق نواحی پایدار آب‌وهوایی جهت دستیابی به توسعه پایدار هر منطقه ضروری است. یکی از روش‌های نوین تعیین نواحی پایدار آب‌وهوایی، روش‌های آماری چند متغیّره مانند تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای با استفاده از gis است. با توجّه به پهناوری استان کرمان، تنوّع آب‌وهوایی زیادی در این استان وجود دارد. در این پژوهش، برای شناسایی دقیق نواحی پایدار آب‌وهوایی این منطقه، از روش‌های آماری تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای با استفاده از سیستم اطّلاعات جغرافیایی استفاده شده است. بدین منظور 36 متغیّر آب‌وهوایی از 12 ایستگاه هواشناسی استان در یک دوره آماری 30 ساله (19792008) انتخاب شده است. متناسب با فاصله‌های ایستگاه‌ها و تغییرات مکانی متغیّرهای انتخابی، شبکه‌ای به ابعاد 15*15 کیلومتر بر روی استان کرمان گسترانده شد. با استفاده از روش کریجینگ مقادیر 36 متغیّر برآورد گردید. به منظور کاهش ابعاد ماتریس داده‌ها از روش تحلیل عاملی با چرخش واریماکس (عمودی) و از روش تحلیل خوشه‌ای پایگانی به طریق وارْد جهت تعیین نواحی آب‌وهوایی استفاده شد و نقشه‌های مربوط با استفاده از gis ترسیم گردید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که نواحی پایدار آب‌وهوای استان کرمان ساخته چهار عامل به ترتیب دما، بارش، رطوبت و باد است که 77/90 درصد واریانس متغیّرهای اوّلیه را تشکیل می‌دهد. بارزترین ویژگی نواحی پایدار آب‌وهوایی مناطق جنوبی این استان، گرما، در نواحی کوهستانی بارش، در نواحی جیرفت و کهنوج رطوبت و در نواحی بیابانی باد است. با استفاده از تحلیل خوشه‌ای که بر روی چهار عامل انجام شد و بر اساس امتیازات عاملی، وجود شش ناحیه پایدار آب‌وهوایی در این استان مشخّص می‌شود.

Determining Climatic Stable Areas of Kerman, applying Statistical Multivariable Methods

It is obvious that the Recognition of climatic features of each region can play an important role in land use and planning. It is necessary to determine climatic stable areas precisely in order to get sustainable development. One of the new methods determining climatic stable areas is statistical multivariable methods such as factor analysis and cluster analysis using Geographical Information System (GIS). Considering the vastness of Kerman province, there are many climatic diversities in this province. In the present research, statistical methods like factor analysis and cluster analysis using GIS were applied to identify climatic stable areas in the aforesaid region. Therefore, 36 climatic variables were selected from 12 meteorology stations during a statistical 30 years period (19792008). Consistent with the distance of stations and positional variations of the selected variables, a network in 15×15 km dimensions was developed over Kerman province. The values of 36 variables were estimated using Kriging method. Factor analysis method accompanied by varimax (vertical) rotation were used to reduce data matrix dimensions, while cluster analysis method was used to determine the climatic stable areas. Moreover, the related maps were drawn applying GIS.  The findings revealed that the climate of Kerman province is consisted of four factors called temperature, precipitation, humidity and wind, respectively, which include 90.77 percent variance of primary variables. The most outstanding climatic feature of southern areas is heat, while in mountainous area is precipitation, in Jiroft and Kanouj areas is humidity and in dry areas is wind. The presence of six climatic stable areas is specified in this province using cluster analysis performed on four factors and based on factor scores.