ارزیابی فعّالیّت و توان لرزه‌زایی گسل تبریز با شاخص‌های ژئومورفیک، تکنیک سنجش از دور و gis

کلان شهر تبریز در حریم گسل فعّال تبریز قرار دارد که این گسل، از بخش انتهایی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای در شمال شهر نیز عبور می‌کند. پژوهش حاضر با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، تکنیک سنجش از دور و gis به بررسی فعّالیّت‌ و توان لرزه‌زایی گسل تبریز می‌پردازد. برای دستیابی به هدف پژوهش، شاخص‌های ژئومورفیک شامل عدم تقارن حوضه، سینوسی جبهه‌ کوهستان،سینوسی رودخانه، نسبت پهنای کف درّه به ارتفاع درّه، شاخص ارزیابی نسبی تکتونیکی فعّال و مدل‌های تجربی به عنوان ابزار‌های مدلی و مفهومی استفاده شد. تصویر ماهواره‌ای سنجنده aster، نقشه زمین‌شناسی، مدل رقومی ارتفاع و نرم‌افزارهای envi4.8 وarcgis10.2 جزء سایر ابزارهای فیزیکی این پژوهش است. با پردازش داده‌های ماهواره‌ای شواهد تکتونیکی گسل تبریز همچون انحراف آبراهه‌ آجی‌چای، پرتگاه گسل و پدیده‌ عدسی شکلدر محدوه کلانشهر تبریز تفسیر شدند. نتایج به دست آمده با شواهد میدانی منطقه تایید گردید. طبق نتایج، مقادیر کمّی شاخص‌های عدم تقارن حوضه 7/39 و 2/23، سینوسی جبهه کوهستان 4/1 و 93/0،سینوسی رودخانه 1/1 و 3/1، پهنای کف درّه به ارتفاع درّه 08/1 و 2/1 به ترتیب برای حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای به دست آمد. بر اساس شاخص ارزیابی نسبی تکتونیک فعّال، حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای به ترتیب با مقادیر عددی 5/1 و 1 دارای حرکات تکتونیکی بسیار زیاد هستند. نتایج شاخص‌های مورد بررسی، حاکی از تاثیرپذیری مورفولوژی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای از حرکات تکتونیکی گسل تبریز است. بر اساس نتایج مدل‌های تجربی، گسل تبریز توان ایجاد زمین‌لرزه‌هایی به بزرگی بیش از 6 ریشتر را دارد. پیامدهای ناشی از گسترش تبریز بر روی گسل و ارتفاعات شمالی شهر با توجّه به نوع سازندهای زمین‌شناسی به تدریج در این محدوده‌ها در حال حضور هستند و با وقوع زلزله‌هایی به بزرگی میانگین 9/6 ریشتر، عواقب ناشی از این توسعه نامناسب در آینده نیز بسیار خطرناک خواهد شد.

Evaluates the Activity and Seismic Power Assessment of Tabriz Fault Applying Geomorphic Indicators, Remote Sensing and GIS Technique

Tabriz metropolitan is located in the area of the active fault which passes from the lower part of the Gomanabchai and Varkeshchai watershed in the north of the city. The present research aims at studying the activity and seismic power of Tabriz fault using geomorphic indicators, remote sensing and GIS techniques. To achieve this goal, geomorphic indicators, including basin asymmetry, sinus mountain front, Sinus River, valley floor width to valley height, assessment of active tectonic index and experimental models, were applied as the topic and model tools. Satellite images ASTER sensor, geological maps, digital elevation model and ENVI4.8, ArcGIS10.2 software's are other physical means in this research. Processing the satellite data, the tectonic evidence of Tabriz fault as Ajichai deviation stream, cliff fault and lensshaped phenomenon in the metropolitan were explained. The results were confirmed by field evidence area. Therefore, basin asymmetry 39.7 and 23.2, 1.4 and 0.93 sinus mountain front, 1.1 and 1.3 sinus river, valley floor width to valley height of 1.08 and 1.2 were calculated for Gomanabchai and Varkeshchai watershed respectively. According to relative active tectonics index assessment, Gomanabchai and Varkeshchai watershed have very high tectonic movements with values 1.5 and 1 respectively. Results indices show that Gomanabchai and Varkeshchai watershed morphology influence Tabriz fault tectonic movements. According to empirical models, Tabriz fault has the potential to create the earthquakes with the magnitude over 6 on the Richter scale. The consequences of the expansion of Tabriz on faults and north highlandsare gradually emerging in this areadue to the geological formations. In addition the occurrence of earthquakes of magnitude 6.9 on the Richter scale average, and the consequences of inappropriate development in the future will be very dangerous.