ارزیابی روند تغییرات سطوح زیرپوشش نخاله‎های ساختمانی و اثرات آن بر محیط‎زیست شهری (موردمطالعه: شهر یزد)

نخاله‎های ساختمانی نوع خاصی از زباله‎های جامد ناشی از انواع فعالیت‎های ساخت‌وساز، حفاری زمین و فعالیت‎های مرتبط با تخریب و نوسازی زیرساخت‎ها است که در حال حاضر به‌عنوان یک بحران جهانی در حال ظهور قلمداد می‎شود. پژوهش حاضر باهدف ارزیابی روند تغییرات سطح زیرپوشش نخاله‎های ساختمانی برای حدود دو دهه اخیر (2022-2002) در پیرامون شهر یزد با استفاده از تصاویر ماهواره‎ای (لندست) و گوگل ارث انجام شده است. برای این منظور، تصاویر ماهواره‎ای برای 6 بازه زمانی 4 ساله شامل سال‎های 2002، 2006، 2010، 2014، 2018 و 2022 مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در همه محدوده‎های بیابانی چهار سوی شهر از قبیل جاده یزد-مهریز، جاده یزد-تفت، محدوده گود محمودی، محدوده روستای شحنه، محدوده کویر یزد، محدوده خلدبرین، محدوده پارک کوهستان و محدوده ترمینال یزد نخاله‎ها ریخته شده است. اگر چه در یک دهه اخیر محدوده‎هایی چون خلدبرین، شحنه، گود محمودی و محدوده پارک کوهستان به عنوان مکان‎های مجاز نقشی تعیین‎کننده در کنترل افزایش سطح زیر پوشش این گونه از پسماندهای ساختمانی داشته است، اما بر اساس نتایج حاصله، سطح زیر پوشش نخاله‎ها در 20 سال اخیر در همه محدوده‎های ذکر شده بین 4 تا 7 برابر افزایش پیدا کرده که گسترده‎ترین آنها سایت محدوده روستای شحنه است که از حدود 400 هزار متر مربع در سال 2002 به بیش از 1.2 کیلومتر مربع در سال 2022 رسیده است. دفع غیر اصولی این پسماندها چشم‎انداز زشتی را به حاشیه شهر بخشیده و ریسک مخاطراتی چون سیل، گردوغبار، افزایش آلودگی هوا، افزایش آلودگی آب‎ها، آلودگی و تخریب خاک و موارد دیگری از این دست را افزایش داده و نیازمند روش مدیریت جدید از جمله بازیافت، استفاده در زیرساخت‎ها و... است. شناخت محدوده‎های دفع نخاله‎ها، سطح زیرپوشش و روند تغییرات محیطی متاثر از آنها از اقدامات بنیادین مدیریت آنها است.

evaluation of the trend changes in the area covered by construction and demolition wastes and its effects on the urban environment (case study: yazd city)

construction and demolition waste is a special type of solid waste resulting from various construction, and renovation activities of residential buildings and infrastructures, and earth excavation, which is currently considered an emerging global crisis. the purpose of this research is to evaluate the changes in the area covered by construction waste for the last two decades (2002-2022) in the vicinity of yazd city. to do this research, satellite images were analyzed for six four-year terms including 2002, 2006, 2010, 2014, 2018, and 2022. the results showed that c d wastes has been abandoned all around the city, such as along the yazd-mehriz road, yazd-teft road, gowde- mahmoudi’s area, shehneh village area, the playa of yazd area, kholdebarin area, kouhestan park area, and terminal area. although, in the last decade, sites such as kholdebarin, shehneh village, gowde-mahmoudi, and the area of kouhistan park have been designated as c d waste landfills and played an essential role in controlling the areas covered by construction debris, however, based on the results, the area under the construction waste has increased between 4 and 7 times in all the studied areas in the last 20 years. the most extensive of which is the site of the shehneh village, which has increased from about 400,000 m^2  in 2002 to more than 1.2 〖km〗^2 in 2022. the unprincipled disposal of these wastes has not only given an ugly landscape to the city but also increased the risk of hazards such as floods, dust, air pollution, pollution of water sources, soil pollution, and erosion. thus, it requires a new management method, including recycling a large amount of them. knowing the sites of waste disposal, the surface under cover, and the process of environmental changes affected by them is one of the fundamental measures of their management.