ارزیابی آثار خشکسالی هواشناسی بر پویایی پوشش گیاهی در استان گلستان

ویژگی‌های خشکسالی به‌عنوان یکی از رویدادهای محیط‎زیستی می‎تواند بر تغییرات اقلیمی در آینده تاثیر گذارد. هدف از این مطالعه، بررسی آثار خشکسالی هواشناسی بر پویایی پوشش گیاهی در بازه زمانی 1379 تا 1399 در استان گلستان در شمال ایران، برپایه استفاده از تصاویر ماهواره‎ای سنجش‌ازدور است. ابتدا، با استفاده از نرم‎افزار matlab، شاخص بارش- تبخیر و تعرق استانداردشده (spei) در مقیاس‎های زمانی 3، 6، 9 و 12 ماهه برای استان گلستان با دوره آماری 20 سال محاسبه و در نرم‎افزار arcgis با روش درون‎یابی idw (وزن دهی معکوس فاصله) پهنه‎بندی شد. در مرحله بعد، بیشینه مقدار شاخص گیاهی تقویت‌شده (evi) در ماه از محصول modi3q1 طیف‎سنج modis به دست آمد. همچنین، با استفاده از نرم‎افزار terrset، همبستگی و شیب‌خط تغییرات شاخص evi بر اساس تغییرات شاخص spei محاسبه شد. در این تحقیق، نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که در 19/54 درصد از مساحت استان گلستان تغییرات 6ماهه spei بیشترین همبستگی را با شاخص evi نسبت به spei در سایر دوره‎ها دارد. درنتیجه، بیشترین تاثیر خشکسالی بر پوشش‎گیاهی در اکثر نقاط منطقه موردمطالعه مربوط به spei  6ماهه در اردیبهشت است. نتایج حساسیت پوشش‎گیاهی به خشکسالی هواشناسی نشان داد که در جنوب استان گلستان که پوشیده از شرایط جنگلی انبوه است و دامنه‎های شرقی البرز را در برمی‌گیرد و به‌صورت نواری از غرب به شرق استان گسترش‌یافته است، به دلیل شرایط آب‎وهوایی مناسب و رطوبت نسبی هوا حساسیت نسبتاً کمی به پدیده خشکسالی دارد. نتایج تحقیق می‎تواند در برنامه‎ریزی بلندمدت برای مدیریت پایدار منابع طبیعی مورداستفاده قرار گیرد.

analyzing the effects of meteorological drought on vegetation dynamics in the golestan province

the characteristics of drought as one of the environmental events may affect climate changes in the future. the purpose of this study is to evaluate the effect of meteorological drought on vegetation dynamics from 2001 to 2021 in the golestan province, northern iran, using remote sensing satellite images. first, using matlab software, the standardized precipitation evapotranspiration index (spei) was calculated in time scales of 3, 6, 9, and 12 months for the golestan province with a statistical period of 20 years and zoned in arcgis software with idw (inverse distance weighting) interpolation method. in the next step, we obtained the maximum value of the enhanced vegetation index (evi) per month from the modi3q1 product of the modis spectrometer. also, using tersest software, the correlation and line slope of evi index changes were calculated based on spei index changes. the results of correlation analysis showed that in 54.19% of the area of golestan province, 6-month spei changes have the maximum correlation with the evi index compared to spei in other periods. as a result, the highest impact of drought on vegetation in most parts of the study area is related to the 6-month spei in may. the results of vegetation sensitivity to meteorological drought showed that in the south of golestan province, which is covered with dense forest conditions and includes the eastern slopes of alborz spread in the form of a strip from the west to the east of the province, the vegetation has relatively low sensitivity to the phenomenon of drought due to suitable climatic conditions and the relative humidity of the air. the research results can be used in long-term planning for sustainable natural resources management.